آینه جم- گرگشو، بزرگ ترین همایش اجتماعی کودکان در سطح شهرستان کنگان و عسلویه است.

گِرگِشو ، آیینی مذهبی که مردم جنوب به خصوص شهرستان های کنگان  و عسلویه هر سال در عصر روز ۱۴ ماه مبارک رمضان بر اساس یک سنت قدیمی که مصادف با شب ولادت امام حسن مجتبی (ع) می باشد برای رفع گره از مشکلات، برگزار می کنند.

مراسم گرگشو که در بین مردم  این منطقه از اهمیت فراوانی برخوردار است، امسال نیز طبق سنوات قبل با شور فراوان در شهرستان کنگان برگزار شد.

در این مراسم که در عصر روز ۱۴ ماه رمضان صورت می گیرد کودکان و نوجوانان اعم از فقیر و غنی به صورت دسته جمعی به درب منازل می روند و از صاحب خانه طلب گرگشو با دو زبان فارسی و عربی میکنند. صاحب خانه نیز با مواد خوراکی از قبیل دانه های گندم برشته شده (دنگ)، ذرت بو داده، آجیل و خوردنی های دیگر و  چیزهای دیگر از آنها پذیرایی می کند و در کیسه آنها می ریزد.

از جمله شعارهایی که کودکان در این رسم جلوی درب منازل می دهند عبارتند از: گرگشو بت عبشو   سی فردشو یا “اعطونا من مالکم” یعنی از مالتان به من بدهید؛ یا ” اعطونا الله یعطیکم” یعنی بدهید، خدا به شما میدهد

— 

آیین گرگشو یکی از رسومات قدیمی  مردم بندرنشین جنوب کشور به خصوص شهرستان کنگان در ماه مبارک رمضان میباشد . البته در برخی دیگر از شهرهای ایران مثل بیدگل ، مشهد، کاشان، آران و برخی نقاط استان خوزستان هم برگزار می شود. کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عمان، امارات، بحرین، قطر، کویت و عربستان نیز این رسم را تقریبا مثل ما انجام می دهند. ظاهرا این رسم در کشور بحرین قوی‌تر از دیگر کشورهای عرب و مسلمان می باشد و حتی برخی داستان ها حکایت از آن دارد که منشاء این رسم از بحرین بوده است. با این همه معلوم نیست که این رسم از کجا شروع شده؛ ایا از کشورهای حوزه خلیج فارس به ما رسیده یا برعکس؟

عده ای معتقدند که کلمه ی گِرگِشو، تغییر یافته ی “گِره گشا” می باشد که گویا اولین بار حضرت زهرا (س)، به یمن تولد اولین فرزند خود ، امام  حسن (ع)، با پخش کردن شیرینی میان کودکان همسایه، خوشحالی و شادی خود را با دیگران  تقسیم کرد. می‌گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی (ع ) و حضرت فاطمه (س) «قره عین! قره عین!» گویان به درب منزل‌شان می‌رفتند و کم‌کم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان رواج گرفت.( قره عین: آنچه مایه روشنی چشم شود؛ نور دیده؛ مجازاً، فرزند).

موقعی که پیامبر( ص)خبر شنیدن تولد نوه خود را شنید خوشحال شد و به منزل فاطمه (س) رفت و از طرف خدا اسم ایشان را حَسن نامید.

مردم نیز برای عرض تبریک نزد ایشان می آمدند و به وی تبریک می گفتند.
برخی معتقدند که این کلمه از «قرع الباب» به معنای درب زدن گرفته شده است. به خاطر اینکه کودکان درب خانه‌ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می‌کوبند.

ضرورت و اهمیت آیین گرگشو:

این مراسم و آیین کهن که از دیر باز در منطقه جنوب ایران برگزار می شود دارای اهمیت و جنبه های مثبت فراوانی است.

از آنجا که این مراسم توسط پیروان مذهب سنی و شیعه انجام می شود، دارای پیام بسیار مهمی برای وحدت بین امت اسلام است که باید توجه ویژه ای به این فایده و نتیجه مهم گردد. این مراسم می تواند نقش مهمی در ایجاد همگرایی و تقریب بین مسلمین شود.

از منظر جامعه شناسی نیز این آیین دارای اهمیت ویژه ای است. گرگشو مقبولیت اجتماعی بسیار بالای در بین مردم دارد.

همایشی عظیم که همه مردم در آن سهیم هستند و از چند روز قبل خود را برای این همایش اجتماعی مذهبی عظیم آماده میکنند.

همه خانواده ها اعم از فقیر و غنی در آن شرکت می کنند. شکاف های اجتماعی و حتی اقتصادی را در هم می شکند و باعث می شود که مردم شکاف طبقاتی را احساس نکنند.

بذل و بخشش پیام دیگر گرگشو است. اینکه خانواده ها به کودکان خود یاد بدهند که اگر دستِ بخشش داشته باشند، می تواند دارای اثرات تربیتی زیادی باشد.

با توجه به پیامهای مفید این رسم مثل وحدت، بخشش، عدم تبعیض بین فقیر و غنی، ضرورت دارد که مسولان محترم استانهای جنوبی همتی کرده و این روز را در تقویم ایران به ثبت برسانند، چون مردم این رسم را از دیرباز با شور و شوق بدون استثنا هر سال پر بارتر و پر رنگ تر برگزار می کنند.

خوشبختانه رسم حسنه گرگشو هنوز رنگ کهنگی به خود نگرفته و هر سال بر تعداد کودکانی که به این رسم و آیین می پیوندند بیشتر از قبل می شود.

امسال در کنگان اتفاقات جدید و مثبت زیادی پیرامون گرگشو افتاد. تعداد کودکانی که در سطح کوچه ها و خیابان ها راهی درب منازل مردم می شدند به شکل محسوسی نسبت به سال قبل بیشتر شده بودند.  بخشی از کودکان را غیر کنگانی هایی تشکیل می دادند که قطعا مراسم گرگشو سال قبل به مذاقشان خوش و شاد و مفرح آمده و امسال در این آیین بزرگ شرکت نمودند. خانوده هایشان نیز بعضا جانب احتیاط را رعایت کرده و به همراه فرزندانشان راهی کوچه پس کوچه ها و محلات مختلف می شدند.

معمولا کودکان در آیین گرگشو زیباترین لباس خود را بر تن می کنند و در واقع مهیای برپایی بزرگ ترین عید خود یعنی فطر( عید فطر از بزرگ ترین اعیاد جنوبی ها محسوب می شود) ، می شوند. 

گرگشو بزرگ ترین همایش اجتماعی و غیر رسمی کودکان در شهرستان های کنگان و عسلویه است.

از دیگر نکات جالب این ایین، می توان به حضور کودکان افاغنه به همراه سایر کودکان ایرانی اشاره کرد.

شاید در ظاهر این مراسم ساده به نظر آید اما پیام آن به قدری بزرگ است که می توان آثار آن را در میان اصل و نهاد خانواده های این منطقه که همان سادگی، صداقت، اتحاد، همگرایی، خونگرم بودن، عدم تبعیض و… مشاهده کرد؛ اتفاقی که دولت بدون یک ریال هزینه می تواند به آن دلگرم باشد. چنانچه مسئولین این گونه مراسمات مردمی، واقعی، خودجوش و ارزشمند را مورد حمایت خود قرار دهند،  می توانند از تبعات سنگینی مانند تفرقه و تبعیض، در آینده جلوگیری کنند یا آن را به حداقل برسانند.

یادمان باشد می توان بخشی از مسائل مربوط به تفرقه و تبعیض را از همان کودکی جلوگیری کرد و با فرهنگ سازی درست، شخصیتی سالم را تربیت و پرورش داد به دوراز تعصبات و کج فهمی ها.

می توان به گرگشو  از بعد تربیتی نگاه عمیق تری داشت و حتی با یک برنامه ریزی درست، به آن سمت و سوی فرهنگی نیز داد؛ فارغ از هر رنگ و نژاد و ملت و  مذهب….

یادداشت: مصطفی صفایی- ثلاث

نوشتن دیدگاه