آینه جم: صحبت از «اختصاص 25 درصد درآمد عوارض آلودگی هوای عسلویه به استان فارس» چند سالیست لقلقه زبان مسؤولان استان فارس شده و هر از چندگاهی با مطرح کردن این موضوع سعی دارند سهمی را از عوارض آلایندگی پارس جنوبی را برای استان خود دریافت کنند؛ با وجود گذشت بیش از چند سال از پیگیری مسؤولان همسایه تاکنون نتیجه‌ای عاید آنها نشده و هر زمان این موضوع که توسط مسؤولان استان فارس مطرح می‌شود با واکنش‌هایی در محافل خبری و سیاسی در استان بوشهر مواجه می‌شود.
یکی از نخستین مسؤولانی که این ادعا را مطرح سید محمد احمدی استاندار وقت فارس در سال 93 بود که همان سال و در حاشیه کلنگ زنی پالایشگاه بنزین یورو 4 در شهرستان مهر ادعا کرد: «دریافت عوارض آلایندگی پارس جنوبی حق مردم شهرستان مهر است؛ شهرستان مهر در حوزه نفوذ عسلویه قرار دارد و مردم این منطقه از آلایندگی‌های تاسیسات پارس جنوبی متضرر می‌شوند اما این شهرستان از مواهب آن بی‌بهره است».
ادعای مکرر فارسی‌ها
در رصد خبرنگار ما در فضای مجازی و رسانه‌های خبری به کرات به ادعای تعدادی از مسؤولان استان فارس طی چند سال اخیر برخوردیم، ادعاهایی که در آن همه سهم 25 درصد از عوارض آلایندگی را حق استان فارس و مشخصاً شهرستانهای مهر و لامرد می‌دانستند.
به عنوان نمونه سعید محمودی مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس گفته: سال‌ها این آلودگی بر شهرستانهای مُهر و لامرد در جنوب فارس تأثیر منفی می‌گذاشت و اکنون برای نسختین بار در کشور عوارض زیست محیطی بین استانی تقسیم می‌شود و شهرستانهای یاد شده از مبلغ خسارتی که بابت این عوارض پرداخت خواهد شد بهره مند می‌شوند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس با بیان اینکه هنوز مبلغی برای اختصاص به شهرستانهای مُهر و لامرد تعیین نشده است گفت: محیط زیست شدت اثر عوارض زیست محیطی را مشخص می‌کند و در این زمینه مصوب شده است که 25 درصد از عوارض به استان فارس تعلق گیرد.
محمودی همچنین گفته که این تصمیم با پیگیری نماینده مردم مهر و لامرد در مجلس و مطالبه محیط زیست فارس و موافقت حفاظت محیط زیست کشور گرفته شده است.
۲۵ درصد از عوارض آلایندگی صنایع پارس جنوبی برای سهم لامرد و مهر در سال جدید اعمال می‌شود
علاوه بر آن سید محسن علوی نماینده مردم لامرد و مهر در مجلس هم اخیراً عنوان کرده: با یپگیری‌های انجام شده، ۲۵ درصد از عوارض آلایندگی صنایع پارس جنوبی به عنوان سهم لامرد و مهر مشخص شده که در سال جدید اعمال می‌شود.
وی همچنین می‌گوید: شهرستانهای لامرد و مهر در جنوب استان فارس در مجاورت صنایع پارس جنوبی استان بوشهر واقع شده‌اند که با عنایت به موضوع تبصره جز ۳ بند ج ماده ۶ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و به استناد تبصره یک ماده ۳۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده مرجع تشخیص شدت و دامنه اثرگذاری آلایندگی واحدهای تولیدی بر شهرستانهای واقع در چند استان سازمان حفاظت از محیط زیست کشور است.
این نماینده مجلس به مراحل پیگیری‌های خود هم اشاره‌ای داشته و گفته: پیگیری تعیین سهم شهرستانهای جنوبی استان فارس از آلایندگی صنایع واقع در جنوب استان بوشهر (پارس جنوبی) در دوره دهم مجلس شورای اسلامی در نشست با خانم دکتر ابتکار، رئیس سابق محیط زیست کشور در سال ۹۶ آغاز شد و پیگیری‌ها پس از تغییر دولت و با آغاز دولت دوازدهم در دوره دکتر کلانتری، رئیس جدید سازمان محیط زیست کشور ادامه پیدا کرد که با ارجاع به دکتر تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست کشور نیز روند تئوری کارشناسی سنجش آلایندگی ناشی از صنایع عسلویه با همکاری کارشناسان سازمان و ادارات کل محیط زیست استانهای فارس و بوشهر با پیشرفت خوبی همراه شد تا این که امسال به نتیجه رسید.
نماینده مردم لامرد و مهر در مجلس اضافه کرد: از آنجا که سنجش آلایندگی صنایع واقع در جنوب استان بوشهر بر شهرستانهای جنوبی فارس نیاز به ردیف اعتباری داشت، پس از پیگیری‌های مستمر و مشورت با کارشناسان و مشاوران سازمان محیط زیست کشور الگو (مدل) برای بررسی تأثیر آلایندگی واحدهای تولیدی پارس جنوبی بر شهرستانهای جنوبی فارس مشخص شد.
وی تصریح کرد: پس از مشخص شدن روش برای تعیین میزان آلایندگی، مطابق نظر سازمان محیط زیست کشور، فاز جمع‌آوری اطلاعات برای چندین سال متوالی مطابق مدل ارائه شده سازمان محیط زیست برای تشخیص اثرگذاری و دامنه تأثیر آلایندگی صنایع پارس جنوبی بر شهرستانهای لامرد و مُهر آغاز شد و پس از مکاتبات و هماهنگی میان دو استان بوشهر و فارس نیز ۲۵ درصد از عوارض آلایندگی صنایع در جنوب استان بوشهر به عنوان سهم شهرستان لامرد و مهر مشخص شد.
تکذیب موضوع از سوی مدیرکل محیط زیست استان بوشهر
هرچند که فرهاد قلی نژاد مدیرکل محیط زیست استان بوشهر اختصاص درآمد عوارض آلایندگی پارس جنوبی به استانهای همجوار را تکذیب کرد و عنوان کرده که این موضوع در حد یک درخواست مسؤولان استان همجوار است و هیچ مصوبه یا تقسیم بندی‌ای در این خصوص وجود نداشته است.
وی همچنین عنوان کرده که اگر قرار باشد عوارض آلایندگی پارس جنوبی به استانهای همجوار پرداخت شود، ابتدا باید بررسی کرد آیا آلایندگی‌ها از عسلویه و کنگان به این مناطق می‌رسد و اگر اینگونه است طبق مدل سازی های کارشناسی مشخص شود دقیقاً مربوط به کدام پروژه است.
صدایی از مسؤولان خاموش بوشهر شنیده نمی‌شود
اما به جز مدیرکل محیط زیست استان بوشهر که اصل این موضوع را تکذیب نمود صدای دیگری از مسؤولان استان شنیده نمی‌شود، هرچند که خبرنگار فارس تلاش کرد با نمایندگان مجلس ارتباطی پیرامون این موضوع برقرار کند اما طی تماس با شهریاری، الماسی و خدری این ارتباط میسر نشد و تنها سعادت نماینده دشتستان پاسخگوی خبرنگار فارس بود. البته وی اعلام داشت که «از این موضوع اطلاعی ندارم و در صورت ابلاغ و اطلاع، پیگیر موضوع خواهم بود».
به گزارش فارس، بر اساس قانون برنامه پنجساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران عوارض آلایندگی واحدهای تولیدی موضوع تبصره (۱) ماده (۳۸) قانون مالیات بر ارزش افزوده در هر شهرستان به نسبت جمعیت بین شهرداریها، دهیاری‌ها و فرمانداریها (برای روستاهای فاقد دهیـاری و مناطق عشایری) همان شهرستان توزیع می‌گردد. در صورتی که آلودگی واحدهای بزرگ تولیدی (پنجاه نفر و بیشتر) به بیش از یک شهرستان در یک استان سرایت کند، عوارض آلودگی براساس سیاست‌های اعلامی سازمان به نسبت تأثیرگذاری، در کمیته‌ای مرکب از رئیس سازمان استان و فرمانداران شهرستانهای ذیربط، مدیرکل محیط زیست و مدیرکل امور مالیاتی استان بین شهرستانهای متأثر توزیع می‌شود. در صورتی که شهرستانهای متأثر از آلودگی در دو یا چند استان واقع شده باشند، اعضای کمیته توزیع کننده عوارض آلودگی واحدهای بزرگ (پنجاه نفر و بیشتر) متشکل از نماینده سازمان، رؤسای سازمان استانهای ذیربط، نماینده سازمان حفاظت محیط زیست و نماینده ادارات کل امور مالیاتی استانهای مربوطه براساس سیاست‌های اعلامی سازمان اقدام به توزیع عوارض آلودگی خواهند کرد.
برای بررسی ادعای مسؤولان استان فارس بایستی ابتدا موقیعت جغرافیایی دو شهرستان لامرد و مهر مورد بررسی قرار گیرد.
1- فاصله شهرستان عسلویه با شهرستان مهر حدود 60 کیلومتر و با شهرستان لامرد در حدود 80 کیلومتر است که نشان می‌دهد بر خلاف ادعای مسؤولان استان فارس این فاصله به لحاظ نفوذ آلایندگی‌های صنایع گازی استان بوشهر چندان هم نزدیک نبوده و منطقی به نظر نمی‌آید. از جهتی پالایشگاه گازی پارسیان، مناطق فعال گازی تابناک، هما، وراوی و شانول و نیز تاسیسات عظیم گازی میدان تابناک در همسایگی نزدیک دو شهرستان مهر و لامرد قرار دارند و اگر قرار باشد عوارض آلایندگی ناشی از تاسیسات پالایشگاهی را دریافت کنند می‌بایست از مراکز نفتی مستقر در منطقه خود و استان فارس دریافت نمایند، زیرا با آنها در فاصله بسیار نزدیکتری نسبت به پارس جنوبی قرار گرفته‌اند.
2- فاصله مرکز شهرستان مهر تا پالایشگاه بزرگ پارسیان تنها 12 کیلومتر و همچنین فاصله مرکز شهرستان لامرد تا این پالایشگاه حدود 32 کیلومتر است، لذا چنانچه بحث پرداخت عوارض آلایندگی برای این شهرستانها مطرح باشد، قطعاً پالایشگاه پارسیان و سایر مناطق گازی استان فارس بر پارس جنوبی اولویت دارند.
3- با توجه به موقعیت جغرافیایی عسلویه، تاسیسات گازی آن در بین آبهای خلیج فارس و کوههای بلند آن منطقه قرار گرفته لذا امکان اینکه آلایندگی‌های پارس جنوبی بتواند از این کوههای سر به فلک کشیده عبور کرده و با طی مسافتی حداقل 60 کیلومتری خود را به شهرستان مهر برساند تقریباً وجود ندارد.
برای درک بهتر تاسیسات آلاینده موجود در مناطق استان فارس و به ویژه مناطق نزدیک به دو شهرستان لامرد و مهر رصدی را در فضای مجازی انجام داده‌ایم.
میدان گازی تابناک
میدان گازی تابناک در جنوب غرب شهرستان لامرد واقع شده و در سال 1378 کشف گردیده است. تا کنون 36 حلقه چاه در این میدان حفاری شده که 35 حلقه آن تولیدی می‌باشد و بهره برداری از این میدان از نیمه دوم سال 1382 آغاز گردیده است. گاز تولیدی چاهها پس از ارسال به مراکز سه گانه جمع آوری، به وسیله دو خط لوله 30 اینچ هر کدام به طول 30 کیلومتر به پالایشگاه گاز پارسیان ارسال و از آنجا به خط لوله سراسری گاز فرستاده می‌شود. هم اکنون توان تولید روزانه گاز و مایعات گازی این میدان به ترتیب برابر 40 میلیون متر مکعب و 21700 بشکه می‌باشد.
میدان گازی وراوی
میدان گازی لامرد در 30 کیلومتری شرق شهرستان لامرد واقع و بهره برداری از آن از اواخر سال 85 شروع گردیده است تاکنون 12 حلقه چاه در این میدان حفاری گردیده که 9 حلقه آن تولیدی می‌باشد همچنین این میدان دارای تسهیلات سرچاهی، یک چند راهه و خطوط لوله می‌باشد. گاز تولیدی این میدان به وسیله یک خط لوله 16 اینچ به طول 16 کیلومتر به پالایشگاه پارسیان دو ارسال می‌شود. توان تولید روزانه گاز این میدان 8 میلیون متر مکعب و توان تولید مایعات گازی آن 1300 بشکه می‌باشد.
میدان‌های گازی شانول و هما
این میدان‌ها در سال 1385 راه اندازی شده و به ترتیب دارای 13 و 19 حلقه چاه تولیدی با تسهیلات سر چاهی، خطوط لوله و دو مرکز جمع آوری می‌باشند. گاز تولیدی این میادین پس از ارسال به مرکز تفکیک که شامل لخته گیر، مخازن جداکننده، پمپ ارسال مایعات، سیستم ارسال و دریافت توپک می‌باشد پس از جداسازی مایعات گازی توسط دو رشته خطوط لوله 36 اینچ و 6 اینچ به طول 41 کیلومتر به پالایشگاه پارسیان دو ارسال می‌گردد. توان تولید روزانه گاز این 2 میدان در مجموع 32 میلیون مترمکعب و توان تولید روزانه مایعات گازی آنها 12000 بشکه مایعات گازی در روز می‌باشد.
سکوت عجیب بوشهری‌ها و تکاپوی فارسی‌ها
به نظر در شرایطی که مسؤولان استان فارس به طور جدی در تکاپوی و پیگیر دریافت 25 درصد حق عوارض آلایندگی پارس جنوبی هستند، مسؤولان حتی اطلاعی از این موضوع هم نداشته باشند و هیچ واکنش و اظهار نظری به جز تکذیب صحت این موضوع توسط مدیر کل محیط زیست استان به ادعای مسؤولان استان فارس دیده نشده است.
این روزها نگرانی از کاهش عوارض آلایندگی عسلویه از 100 درصد به 75 درصد به دغدغه‌ای جدی برای این شهرستانهای جنوبی استان تبدیل شده که در صورت تقلیل آن، بخش عظیمی از منابع مالی را از دست استان خارج خواهد کرد. می‌طلبد مسؤولان استان و رأس آنها استاندار و نمایندگان مجلس پیگیری جدی جهت جلوگیری از هدر رفت بخشی از منابع مالی مردم استان و به ویژه شهرستانهای جنوبی داشته باشند. شهرستان‌هایی که همواره میزبان خوبی برای تاسیسات و منابع انرژی هستند اما سهم آنها طی این چند سال اخیر دود فلرها و استنشاق آن بوده است.
لزوم تسریع در احداث مرکز پایش زیست‌محیطی عسلویه
شاید یکی از مشکلات استان بوشهر و به ویژه در عسلویه کمبود اطلاعات پایشی است که در این راستا با توجه به اظهارات مدیرکل محیط زیست استان قرار است اولین مرکز پایش زیست‌محیطی مدرن کشور در عسلویه افتتاح شود.
گفته می‌شود اعتبار این مرکز از سوی استانداری تأمین شده و انتظار می‌رود طی 6 ماه قابل بهره برداری باشد تا مستقل از شرکت‌های منطقه، آلودگی‌های پارس جنوبی سنجش شود تا امکان پیگیری‌های مدیریتی و قضایی فراهم باشد.
گزارش: سید حسین موسوی/ فارس
