آینه جم: آیین سنتی"گِرگِشو" با بیش از دو قرن قدمت هر ساله در آستانه شب نیمه ماه رمضان در برخی شهرستانهای جنوب استان بوشهر برگزار میشود.
به گزارش آینه جم: آداب و رسوم و آیینها و خرده فرهنگهای هر ملتی عناصر فرهنگی آن جامعه را میسازند. از شمال تا جنوب و مشرق تا مغرب سرزمین کهن ایران اسلامی پر از آداب و رسوم مختلفی است که باید در راستای احیای این سنتهای قدیمی گام برداریم و فرزندانمان را بیشتر با این آیینهای زیبای پیشینیان آشنا کرده و به نوعی آنها را زنده کنیم.
نیمه رمضان و گِرگِشو
یکی از رسوماتی که بیشتر در جنوب استان بوشهر بهویژه در شهرستانهای دیر، کنگان، عسلویه و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس در ماه رمضان انجام میگیرد، آیین سنتی گرهگشاست که در نیمه این ماه همزمان با میلاد کریم اهلبیت امام حسن مجتبی(ع) برگزار میشود.
در گذشته بیشتر از خوراکیهای سنتی مانند تخمه و گندم برشته، آجیل و نانهای سنتی و حلوا در این مراسم استفاده میشد اما امروزه اکثر خانوادهها به سمت خوراکیهایی مانند تنقلات، پفک، بیسکویت و انواع کاکائو روی آوردهاند.
دو قرن قدمت
عبدالحسین بحرینینژاد نویسنده و پژوهشگر دیری اظهار داشت: سنت دیرین «گرهگشا» یا «گِرهگِشو» در شهرستان دیر به مرور زمان به «گِرگِشو» تغییر یافته است که بنا به گفته سالخوردگان دیر، این مراسم در بین شیعیان بحرین و تحت عنوان "گرگیعان" یا "قرقیعان" بوده که به تدریج و بر اثر مهاجرت اجباری تعدادی از آنها به این بندر، این مراسم نیز از دو قرن بیشتر در بین مردم منطقه رواج پیدا کرده است.
وی افزود: این مراسم در نیمه ماه مبارک رمضان که مصادف با میلاد با سعادت و پربرکت امام حسن مجتبی(ع) است برگزار میشود و همه میدانیم که آن امام بزرگوار هم در زندگی و هم پس از آن مظلوم بوده و مزار باشکوهش توسط وهابیون از خدا بیخبر تخریب شده است؛ شاید این مظلومیت امام باعث شده است که بهگونهای در دل مردم این خطه دوستدار اهلبیت جا داشته باشد گرچه همه ائمه را ولایتمداران و دوستداران خاندان پیغمبر(ص) در دلشان جای دارند.
آمادگی خانوادهها
این پژوهشگر درباره نحوه آمادگی خانوادهها جهت مراسم «گرهگشا» عنوان کرد: قبل از فرا رسیدن پانزدهم ماه مبارک رمضان، خانوادهها از دو لحاظ خود را آماده میکنند؛ اول اینکه سعی میکنند برای شب پانزدهم مقداری نقل و خشکبار را فراهم کنند و دوم اینکه جهت کودکان و نوجوانانشان کیسهای میدوزند تا هدایا را در آن بریزند.
بحرینینژاد بیان کرد: در شب پانزدهم پس از افطار، بچههای هر محله در قالب گروههای چند نفره در کوچهها به راه میافتند و شادیکنان به در حیاط خانهها که رسیدند دستهجمعی میگویند:«گِرگِشو» و با این کلمه اجازه ورود میگیرند و در شادی آنها شریک میشوند.
«گِرگِشو، دوکله بشو، سی فردشو»
وی ادامه داد:کودکان با ورود به حیاط خانهها و پس از دریافت هدایا یک صدا فریاد میزنند:«گِرگِشو، دوکله بشو، سی فردشو»، که اگر صاحب خانه چیزی تهیه کرده و باعث رضایت بچهها شد میگویند:« خونهگچی، پر همهچی» ولی اگر در حیاط باز نشد یا رضایت آنها جلب نشود شعاری در مذمت اهالی آن خانواده سر میدهند.
بحرینینژاد خاطرنشان کرد: شادی بچهها تا یکی دو ساعت ادامه دارد بهنحوی که سعی میکنند کیسههایشان را پر از نقل و خشکبار نمایند و با دستپُر به خانههایشان برگردند.
سنتهای مشابه
همچنین مراسم "قاشقزنی" یا "ملاقهزنی" نیز همانند گِرگِشو در برخی شهرهای کشور مرسوم است.آیین «گِرگِشو» نه تنها در برخی شهرها و روستاهای استان بوشهر بلکه در استان هرمزگان نیز برگزار میشود. البته مراسمات مشابهی در استانهای دیگر نیز وجود دارد که اگرچه نام آنها متفاوت است اما کلیت مراسم مانند گرهگشاست. یکی از این مراسمات، آیین «هومبابایی» است که از کهنترین و پر رمز و رازترین آیینهای مردم کاشان و اطراف است که تا امروز به یادگار مانده است.
لزوم زنده نگه داشتن سنتهای قدیمی
به گزارش فارس، یکی از راههای مقابله با تهاجمات فرهنگی دشمن و پویایی و بالندگی هر جامعهای حفظ و ترویج آیینها و سنتهای قدیمی آن منطقه است و امروز جامعه ما بیش از هر زمانی نیاز به بازگشت به سنتهای پیشنینان دارد.
گزارش: مهدی عبدی- فارس
آیین سنتی گِرگِشو در بندر کنگان
[کد خبر:AJ28383]