essesee.jpg

به گزارش آینه جم:به بهانه اصلاح میدان به نام محمد علی خان پریشان؛ درجم در این قسمت به معرفی خیر برجسته شهرستان جم محمدعلی خان پریشان ( معمار کبیر جم ) می پردازیم.


مرحوم مغفور محمدعلی خان پریشان جمی بین سالهای 1285-1200ه ق می زیسته است.وی فرزند ملا میرزا مدگماری از طایفه چهارلنگ بختیاری می باشد. ایشان دارای شش برادر به اسامی حاج عباس،حاج حسین،حاج باقر،حاج حمزه،محمدتقی و بهزاد(بدون اولاد)است. وی دوستدار علم و ادب ،محب اهل بیت ،دوبیتی سرا،مرثیه سرا و نوحه سرا بوده است که علیرغم گذشت زمان و بی توجهی ها نسبت به جمع آوری اشعار ایشان هنوز بسیاری از این اشعار در کتابهایی از جمله شعرای دشتی و دشتستان ،منشات فاضل جمی و برخی کتب دیگر به ثبت رسیده است و چندین مرثیه باقی مانده از ایشان در مراسم عزاداری توسط نوحه خوانان و پیش خوانان خوانده می شود.در زمان حیات آن مرحوم کارهای عام المنفعه ای انجام شد از جمله احداث فاریاب یا قنات،احداث مکتب خانه –احداث مهمانخانه ،حمام تاریخی شهر ولایت ،احیاء سنت حسنه وقف و اختصاص موقوفات از جمله مزرعه گندمزار و حسین آباد و احداث حسینیه شاه نشین اولین پایگاه ترویج دین در شهر ولایت می توان نام برد .از عادات برگزیده آن مرحوم این بود که روزهای پنجشنبه به مکتب خانه ها سرکشی می کرد میزان علم و تحصیل متعلمین را می سنجید و به هر کس در خور حد و شایستگی اش هدیه به او اعطا می نمودکه مرحوم فاضل جمی یکی از کسانی است که بوسیله مرحوم پریشان کشف شد و با هزینه شخص خان شیراز و بعدا به نجف جهت تحصیل علوم دینی اعزام شد و بعدها در برگشت از آن دیار به رتق و فتق امورات مردم در جم در کنار مرحوم محمدعلی خان پریشان انجام وظیفه می نمود.

شادروان محمد علی خان پریشان در زمان حیاتش دو همسر اختیار می کنند که یکی از آنها از طایفه قوام شیراز بود که صاحب منصبان شهر شیراز بودند و به دلیل لیاقت و شایستگی که در ایشان وجود داشت بفرمان فرهاد میرزا معتمد الدوله قاجار والی فارس بعنوان حاکم بلوک جم می شود. وی فردی باکفایت ،سیاستمدار و مدبر و مدیر بود و در غائله قلعه قلات سرخ با دویست تفنگچی به کمک احتشام الدوله قاجار و دولت وقت شتافت و با موقعیت به جم عزیمت نمود.

ممکن است متن تعدادی از نسخ توسط ایشان یا سایرین (با توجه به آشنایی کامل آنان به ادبیات و تاریخ زندگانی ائمه اطهار)دستخوش تغییراتی شده باشد،اما کلیات و بنیان تعزیه تغییری ایجاد نشده است.این مرد بزرگ نه تنها بانی این مراسم روشنفکرانه بود،بلکه معمار واقعی جم نوین به شمار می رود .وی بنیانگذار مدارس و مکتبخانه هایی بود که بزرگمردانی چون حضرت آیت الله فاضل جمی در آن پرورش یافتند که امروزه از مفاخر این دیاربه شمار می روند.

علاقه وافر ایشان به حضرت اباعبدالله الحسین (ع)باعث شد فاریابی احداث نموده و آن را بر حضرت سیدالشهدا وقف نماید و به نام آن حضرت (حسین آباد )مزین گردید،احداث بناهایی چون فاریاب حسین آباد،موقوفات گندمزارحسینیه مشهور شاه نشین،مهمانخانه ولایت و حمام تاریخی جم توسط این مرد بزرگ،نشانگر روح مردم دوست و دانش پرور ایشان است.در مدت حیات ایشان ،مراسم مراسم تعزیه به صورت مستمر برگزار می شد و حتی در ماه صفر نیز تعزیه حضرت رسول (ع)و تعزیه مختار اجرا می شده است،به طوری که هفتاد مجلس تعزیه در مجموع برگزار میشده است،پس از فوت ایشان ،تولیت این امر بنا به وصیت آن بزرگوار مبنی بر وقف اولاد حسینیه شاه نشین و مراسم تعزیه آن،به برادرزاده اش علی اکبر خان پریشان معروف به حاجی خان رسیدو این روال در خاندان ایشان ادامه یافت تا در سال های اول دهه بیست شمسی که علت آشوبهای اجتمایی حدود دو سال این مراسم تعطیل شد.

با سپری شدن سالهای آشوب ،اجرای شبیه خوانی به همت مرحومان عباس خان پریشان ،محمد علی خان پریشان و بهزاد خان پریشان که متولیان آن زمان شاه نشین بودند،مجددا از سر گرفته شد.بعد از آنان این افتخار به مرحومان علی اکبر پریشان و اسدالله منوچهری و علی منوچهری رسید تا تولیت این آستان را بر عهده بگیرند.

پس از انقلاب شکوهمند اسلامی و در فاصله سالهای 1358تا1361این مراسم اجرا نشده و از سال 1362با همت آقایان اکبر پریشان و حاج شیخ محمدحسین خطیب این امر تحقق مجدد یافت.

سرانجام در 1385شمسی هیئت امنای حسینیه شاه نشین اقدام به ثبت رسمی هیئت تعزیه خوانی ولایت نموده و آن را در اداره تبلیغات اسلامی شهرستان جم به ثبت رساند.

هم اکنون این هیئت به سرپرستی آقای علی اکبر پریشان و با مدیریت ایشان مسئولیت برگزاری تعزیه را بر عهده دارند.

خلاصه ای از زندگی نامه محمد علی خان پریشان( معمار کبیر جم ) که بر دیوار این حسینیه شاه نشین حک شده:

**معمار کبیر فرهنگ جم**

***محمد علی خان (1200-1285ه.ق)ابن علیمیرزا ابن محمدتقی ابن شاه حسین ابن محمدرضا ابن سعید احمد بزرگ مدگمرای از از طایفه چهارلنگ بختیاری است.وی.سیاستمداری مدبر،باکفایت،ادیب،شاعر،نکته دان،فصیح البیان،دانش پرور،فرهنگ دوست،متدین و از شیفتگان اهل بیت عصمت و طهارت (ع)بود.در شعر ((پریشان))تخلص می کرد و به همین جهت به محمدعلی خان پریشان معروف بود.در قصیده سرایی و نوحه سرایی بسیار توانا بود و دوبتی نیز نیکو می سروده به فرمان فرهاد میرزا معتمد الدوله قاجار حاکم جم شده قصیده ای در فتح قلعه ی تبر توسط وی که حاکم وقت فارس بود دارد که معروف است:بنیان گذار و گسترش دهنده ی بسیاری از امور فرهنگی منطقه جم و بعضی از مناطق اطراف است ایشان مجلس تعزیه خوانی حضرت اباعبدالله (ع)را در جم پایه گذاری نمود.یکی از دیگر اقدامات این مرد بزرگ،احداث و تاسیس اولین حسینیه جم موسوم به ((حسینیه شاه نشین))است که سالها معیادگاه عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت (ع)و مجالس سوگواری و روضه خوانی آن حضرت بوده است.از بناهای دیگر ایشان ،حمام تاریخی محمدعلی خان است که در مرکز شهرستان جم(ولایت)واقع شده است.ساخت مهمانخانه ،تخصیص موقوفات حسین آباد و گندمزار ،گسترش مکتب خانه ها،توسعه ی فرهنگ کتابخوانی و برپایی مجالس مشاعره است.بازدید از مکتب خانه ها و تشویق شاگردان و مکتب داران موفق از خصوصیات اخلاقی و پسندیده ی ایشان بوده کشف نبوغ دانشمند معروف جم و جنوب مرحوم فاضل جمی و حمایت فکری و مالی مرحوم محمدعلی خان از ایشان جهت ادامه تحصیل در خارج از منطقه یکی دیگر از اقدامات آن مرد بزرگ به شمار می رود.احداث و احیای تعدادی از فاریاب ها و رشته قنات های منطقه نیز توسط آن مرحوم صورت گرفته است که نشان دهنده توجه و علاقه مندی ایشان به امور کشاورزی بوده است.ایشان پی از سال ها تلاش پیگیر و مداوم در امور فرهنگی و اجتمایی سرانجام در سال 1285هجری قمری دار فانی را وداع گفت.روحش شاد یادش گرامی***

 

** وحید ایاز 

[کد خبر:AJ31503]
پايگاه خبري تحليلي آينه ي جم

کانال تلگرامی پايگاه خبري تحليلي آينه ي جم