آینه جم؛ محمد جوهری
فصلش هنوز فرا نرسيده است ولي علائمش به شدت خودنمايي مي كنند. تابستان را مي گويم با ستيغ آفتابش و لهيب پر حرارتش. هنوز در گام آخر بهار هستيم و در چرخه تقويم خورشيدي ميزبان يك ماه ديگر از آن هستيم اما لب عطشان و كام خشك شهروندان و حتي حيات وحش و نبات در منطقه اي كه در روزگاري نه چندان دور پرآب بود و حداقل در اين زمينه مشكلي احساس نمي كرد، به شدت خودنمايي مي كند.در اين نوشتار به طور خلاصه به علل پيدايش و ايضا راهكارهاي برون رفت از اين معضل مي پردازم.
در مرحله نخست شايد چنين تداعي شود كه تغييرات اقليمي جهاني همراه با اثرات گازهاي گلخانه اي ،خشكسالي هاي طبيعي و دوره اي عامل اصلي اين رويداد تاثر برانگيز و مخرب در جغرافياي جم است حال آنكه اصلا چنين نيست و در ناحيه اي به وسعت جم مصداق ندارد( هرچند بي اثر نيستند) مي توان به عوامل بسيار مهم و اصلي كه نقش اول در تخريب و نابودي منابع آب جم داشته ودر خط مقدم تخريب قرار داشته ودارند به موارد زير اشاره نمود:
الف؛ عوامل انساني( اصلي)
١- دخالت بي حد و حصر، لجام گسيخته، فراگير، غير پاسخگو و فاقد هرگونه مسؤليت پذيري صنعت و چشم پوشيدن بر تمامي ملاحظات زيست محيطي
در بهره برداري بيش از حد از سفره هاي زيرزميني و سطحي و انهدام و تخريب وسيع و فراوان پوشش گياهي منطقه، برداشت بي رويه شن و ماسه، نابودي قنوات و در مجموع برهم زدن تعادل اكولوژيكي منطقه و تخريب زيست بوم آن كه نياز به توضيح مفصل دارد و در اينجا به همين مختصر بسنده مي كنم
٢- سوء مديريت در توليد، توزيع، انتقال و صدور مجوزهاي گوناگون برداشت از منابع سطحي و زير زميني از سوي متوليان اين حوزه.( فراموش نكنيم جغرافياي جم تنها مكاني در استان است كه فقط از منابع آب دخلي خود استفاده مي كند)
٣- مصرف بي رويه شهروندان و به خصوص حفر تعداد زيادي چاه هاي غير مجاز در بخشهاي كشاورزي، صنعتي، تاسيسات شن و ماسه و سنگ شكنها ،خانگي كه نسبت به دو مورد پيشين تاثير كمتري دارد.
ب؛ عوامل طبيعي( فرعي)
در اين خصوص نيز نياز به نوشتاري جدا به شدت احساس مي شود اما به طور خلاصه مي توان موارد زير را برشمرد:
١- خشكسالي هاي دوره اي و طبيعي كه گاها بيشتر از خد نرمال در واحد زمان و دوره هاي بلند مدت اتفاق افتاده است.
٢- افزايش ميانگين دماي ساليانه و گرمتر شدن هوا و تاثيرات منطقه اي
٣- گسترش شهرنشيني و رشد جمعيت
٤- ماندگاري كشاورزي سنتي و نرفتن به سمت كشاورزي مدرن.
حال راهكار چيست و راه هاي برون رفت كدامند و چگونه مي توان اين معضل بزرگ و حياتي را پشت سرگذاشت؟ هرچند فرصت سوزي بسياري شده و وقتهاي طلايي و گرانبهاي زيادي از دست رفته است و بازگشت به ايام خوش گذشته، تقريبا ناممكن،اما چنانچه همتي مضاعف و عزمي راسخ و اتحادي سراسري و همگاني بين تمامي دستگاههاي متولي و همه شهروندان به وجودآيدو نگاه قاطع علمي و زيست محيطي بر همگان حاكم شود، اصل حفظ طبيعت ودوستي و مهرباني با آن به عنوان اصل حاكم بر تفكر همگاني مقبوليت عامه بيابد بارعايت وانجام اقداماتي كه شرحش در ذيل خواهد آمد شايد بتوان همچنان اميدوارماند وسرزميني قابل سكونت به نسلهاي آينده اهدا و تحويل نمود و با تعهد و پاسخگو بود.
١- مديريت علمي و فراگير و كاملا هوشمند در كل چرخه آبي شهرستان در تمامي زمينه هاي توليد و توزيع و انتقال در همه بخشهاي صنعتي و كشاورزي و شرب.
٢- توجه ويژه و تام و تمام به موضوع آبخيزداري و گسترش همه جانبه آن با احداث آب بندهاي جديد در مكانهاي مناسب و لايروبي بهينه سازه هاي موجود و تعمير و نگهداري مناسب آنها. ( لايروبي سازه هاي موجود اهميت حياتي دارد)
٣- ملزم كردن و متعهد كردن صنعت نفت در پيروي از قانون و رعايت تمامي الزامات زيست محيطي در استفاده بهينه و صيانت از آخرين رمقهاي سفره هاي موجود.
٤- تكميل هرچه سريع تر و بهره برداري از پروژه انتقال آب از سيراف ونيز سد سرچشمه.
٥-اصلاح الگوي مصرف در هرسه بخش كشاورزي،صنعتي و خانگي به ويژه در بخش كشاورزي با استفاده از سيستمهاي نوين آبياري( قطره اي، باراني، تحت فشار) همچنين تغيير الگوي كشت با استفاده از گياهان و درختان كاملا سازگار با اقليم منطقه و گونه هاي كاملا مقاوم در برابر گرما و كم آبي واصطلاحا غير آبدوست.
٦- احياي پوشش گياهي منطقه در چارچوب برنامه هاي بلندمدت كه فوق العاده مهم است .احياي درختان كنار، بادام كوهي(الوك) بنه( بن) كه بيشترين سازگاري با محيط واقليم منطقه دارند بسيار راهگشا خواهد بود. طبيعتا گونه هاي بومي ديگري هم هستند.
٧- تعمير، بازسازي و نوسازي كل شبكه آب شهري و روستايي( حسب مورد).در حال حاضر بخش قابل توجهي از آب موجود به دليل فرسودگي شبكه هدر مي رود.
٨-رسيدگي جدي و قطع انشعابات غير مجاز خانگي، صنعتي، كشاورزي.
٩- استفاده از آب برخي سدهاي موجود در بخش فضاي سبز شهري( در تعدادي از اين سدها به علت عدم نفوذپذيري، تا مدتها آب باقي مي ماند و نهايتا تبخير مي شود)
١٠- بررسي، امكان سنجي و مطالعه در خصوص باروري ابرها با دعوت از كارشناسان متخصص در اين حوزه و ارتباط با مركز ملي باروري ابرها.
در پايان اميد است با به كارگيري اين. راه حلها و استفاده از نظرات و تجارب و تخصص كارشناسان ذيربط، حداقل امانت دار خوبي براي آيندگان باشيم و مواظبت و صيانت از سرمايه هاي بي بديل طبيعت را به فرهنگي همگاني تبديل كرده و مسؤليت پذير باشيم.
چه خوب است طوري عمل كنيم كه شرمنده نسلهاي آينده و فرزندانمان نشويم.
[کد خبر:AJ38920]
