آینه جم:عبدالرحمن دریانورد

به استناد یافته های علمی در امر تعلیم و تربیت جوامع، دو نهاد اولیه، اصلی و موثر که نقش بی بدیل در ساخت و ساز وجدان و شخصیت افراد و به طور کلی وضعیت رفتاری و فرهنگ حیات اجتماعی هر جامعه ای را دارند، خانواده و نظام آموزشی هستند.

خانواده، نخستین کانونی است که از همان ابتدای به وجود آمدن افراد، آموختن مسائلی که فرد را برای شناخت محیط های پیرامونی و چگونگی سازگاری و تعامل به آنها بر مبنای قواعد غریزی و یا اکتسابی، وظیفه خود می داند. غذا خوردن را برای رفع گرسنگی و ادامه حیات به او آموزش می دهد، سخن گفتن را برای برقراری ارتباط کلامی و انتقال مفاهیم ذهنی به دیگران کلمه به کلمه به او می آموزد، مخاطرات را به او گوشزد می کند و روش های دست یابی به پدیده های سودمند را یادآوری می نماید و... را در سطحی ابتدائی و به آن میزان که اقتضای سن وسال و رشد عقلی کودک حکم می کند.

نهاد بعدی که به گونه ای منسجم و برنامه ریزی شده و با سازوکارهای مشخص، در جهت دهی ذهن و اندیشه به فعالیت پرداخته و انجام وظیفه می نماید، مدرسه و تشکیلات آموزشی و پرورشی جامعه است. این نهاد، علاوه بر کشف، تقویت وپرورش استعدادهای کودکان و حتی بزرگسالان جوامع، و هدایت آنها به مجاری گوناگون ویژه خود، نقشی اساسی و بنیادین نیز در تهذیب و پالایش و ایجاد سازگاری میان رفتار و کنش و واکنش های افراد با هنجارهای پذیرش شده اجتماعی دارد که در حوزه اخلاق، قرار می گرند. اخلاق نیز بطور خلاصه، همان عرف و فرهنگ خاصی است که نحوه و نوع مطلوب همزیستی و تعاملات اجتماعی را میسر و پذیرفتنی می نماید.

اما آنچه که درآخر و در مرحله نهایی از عملکرد دو نهاد خانواده و مدرسه شکل می گیرد و خود به عاملی اصلی در بروز رفتارها، کارکردها و کنش و واکنش های مختلف آدم ها تبدیل می شود، جامعه می باشد. یعنی محیط جغرافیایی خاصی که در برگیرنده مجموعه ای از انسانهایی است که تحت تاثیرعوامل گوناگون طبیعی، تاریخی، خانوادگی و مراکز تعلیم و تربیتی ویژه، متولد شده و رشد کرده اند.

با آنچه گفته شد، به این نتیجه می رسیم که در تعامل و پیوند و یا گسست و ناهمسویی و تضاد میان هریک از این سه عامل است که می توانند در افراد جامعه و با نظر داشت خصوصیات ذهنی و جسمی آنان، یک سازمان رفتاری مثبت یا منفی را به وجود آورد. بدین معنا که اگر مثلا میان نهاد خانواده با نهاد آموزش و پرورش، پیوند و تعاملی وجود نداشته و بعضا در جهت خلاف یکدیگر حرکت کنند، بدون تردید، شخصیت هایی که در معرض آن قرار می گیرند، رفتار و کرداری نامتعارف و خارج از قاعده از خود بروز می دهند و بالعکس، که این مورد اخیر، متاسفانه در شهر عسلویه به شدت وجود داشته و قابل مشاهده است.

بدین معنا که نبود یک رابطه دو سویه میان اولیاء مدارس و خانواده ها باعث گردیده که یک ناهنجاری رفتاری رو به گسترش در جامعه دانش آموزی به وجود آید، آن هم به گونه ای که هم باعث افت تحصیلی شاگردان شده و هم از حرمت و اعتبار معلمین و اولیاء مدارس نزد دانش آموزان کاسته می شود.

به عنوان مثال و مشتی نمونه خروار از این وضعیت، مشاهده عینی خودم در یکی از مدارس این شهر است: دانش آموزی با حرکاتی نامناسب، در حالی که سوار بر موتورسیکلت بود وارد حیاط مدرسه شده و با ویراژ رفتن درمیان دیگر شاگردان وارد دفتر آموزشگاه شده و گستاخانه با مدیر مدرسه روبرو می شود، سپس با برخورد انفعالی مدیر، محل را ترک می کند، بی آنکه تعجب بقیه شاگردان را برانگیزد، که این نشان دهنده عادی بودن مساله برای همگان است. نمونه های دیگبری از این دست قضایا را می توان مثال آورد.

وقتی که به تحقیق پیرامون چنین رفتارهایی پرداختم متوجه شدم که گویا وجود چنین رابطه هایی بین اولیاء مدارس و شاگردان، در اغلب مدارس شهر سرایت کرده است. نتیجه گیری من از بروز چنین ناهنجاری و تکثیر آن در دیگر مراکز آموزشی عسلویه، همان گسست ارتباطی منظم و مستقیم میان نهاد خانواده و مدرسه می باشد.

طیق اظهار معلمین و اولیاء دانش آموزان، در طول یک سال تحصیلی اولیاء بسیاری از دانش آموزان، حتی برای یک بار نیز با مدرسه ای که فرزندشان در آن به تحصیل اشتغال دارند تماس حاصل ننموده تا بدین وسیله به تبادل اطلاعاتی پیرامون رفتار و میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان میان آنان صورت گیرد. یا حتی بالعکس هیچ گاه اولیاء مدرسه نیز برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و احوالات کلی دانش آموزان، از خانواده ها کمک نمی گیرند.

بدیهی است که نتیجه عدم وجود رابطه بین مدرسه و خانه، پیدایش ناهنجاری هایی است نظیر آنچه مثال آورده ام. ادامه و گسترش آن نیز، شیوع و توسعه آنها در جامعه ای مانند عسلویه خواهد بود. لذا ایجاب می کند و ضروریست که مسئولان آموزش و پرورش شهرستان و استان، به طورجدی به این معضل بپردازند؛ اگر طالب یک جامعه سالم با کمترین نابسامانی  اجتماعی می باشند.