آینه جم ؛ مدل تعالی رفتاری

دکتر محمد کارگر- مدل تعالی رفتاری که توسط اینجانب تدوین و تنظیم شده است شامل 10 موٌلفه و بنیان می باشد:

1-خوش بویی: رسول مکرم اسلام (ص) با مشک و انبر خود را خوشبو می ساخت، گاهی هم با عود و غالیه خود را معطر می کرد. نابغه ی جهان تشیع، آقا امام صادق (ع)می فرماید: پیامبر خدا ، بیش از آنچه برای خوراکی و طعام خرج کند در راه عطریات خرج می کرد.

اگر کسی از راهی که آن حضرت گذشته بود می گذشت ، از بوی خوش باقی مانده در فضا می فهمید رسول گرامی از آن جا عبور کرده است.

اگر بر سر کودکی دست می کشید، بوی خوش دستش بر موی کودک می ماند. عطری را که به او هدیه می دادند رد نمی کرد.

_ خوشبویی ، قطعاً عاملی بسیار مثبت ، در فضا سازی عاطفی و شناختی و همچنین شاخصی بسیار مطلوب ، در انرژی افزایی مثبت ، در روابط و ارتباطات اجتماعی می باشد.

2-خوش تیپی و شیک پوشی: ظاهر انسان ، با آدم حرف می زند و پیام های متعددی را به همنوعان مخابره می کند و می فرستد. اولین پیامی که ما به هر کسی که با او در ارتباط هستیم می فرستیم، به وسیله ی ظاهر فیزیکی مان منتقل می شود. ظاهر فیزیکی دارای جلوه های بسیاری است که هر یک پیام نهفته ای را در بر دارد، از جمله ، اندازه ی بدن ، شکل بدن، ویژگی های مربوط به صورت ، مو ، رنگ پوست ، قد ، وزن ، لباس و اشیایی که ما استفاده می کنیم . هر یک از موارد فوق می توانند تأثیرات مهمی را در ارتباطات ما با دیگران داشته باشند.

ظاهر آراسته و پوشش مناسب ، باعث جذابیت انسان می شود. جذابیت عبارت است از میزانِ ادراک ما از شخص دیگری که می خواهیم با او ارتباط برقرار کنیم . از این منظرسه نوع متفاوت از جذابیت وجود دارد: اولین نوع آن جذابیت فیزیکی است ، این نوع جذابیت ، عبارت است از میزان ادراک ما از شخص دیگر ، که به خاطر ویژگی های فیزیکی اش آراسته و جذاب به نظر می رسد.

دومین نوع جذابیت ، جذابیت اجتماعی است ، جذابیت اجتماعی عبارت است از میزان ادراکِ ما از شخصی دیگر که می خواهیم با او معاشرت ، نشست برخاست یا حشر و نشر کنیم.

و سومین نوع جذابیت ، جذابیت کاری است . این جذابیت ، عبارت است از میزان ادراک ما از شخص دیگری که می خواهیم با او کار یا شراکت کنیم.

اغلب اوقات ، به ویژه در خلال اولین برخورد با دیگران ، اول از همه ، جذابیت فیزیکی آنها را درک می کنیم ، سپس به جذابیت اجتماعی یا کاری آنها پی می بریم . به عبارتی دیگر ، معاشرت کردن یا کار کردن با افرادی که جذاب نیستند برای ما تا حدودی ناخوشایند است.

_ رسول رحمت و مهربانی (ص) می فرمود: هیچ لباسی زیباتر از رنگ سفید نیست پس آن را بپوشید. از لباس سبز رنگ خوشش می آمد . لباس جلو باز سبزی می پوشید که رنگ سبز آن با پوست سپیدش می آمد. در پوشیدن لباس ، افزون برطهارت دینی، به رنگ و پاکیزگی آن نیز توجه خاصی داشت.

_ امروزه علم ثابت کرده است که نحوه ی لباس پوشیدن ما اطلاعات بسیار زیادی درباره ی ما به دیگران می دهد. پارچه ، رنگ ، بافت و سبک های آراستن اندام مان، پیام هایی را درباره ی تفکر ما، اینکه چه کسی هستیم ، رابطه مان با دیگران ، ارزش هایمان ، نگرش ، سلایق ، اهداف و آرمان های ما به دیگران منتقل می کند.

3-خوش رویی: اولین نماد حسن خلق ، خوش رویی است. چهره ی باز و شکفته ، پیام محبت و دوستی را به دیگران می فرستد، در حالی که چهره ی عبوس و گرفته ، راه های ارتباطی و روزنه های صمیمیت و مهربانی را به روی دیگران می بندد. خوش رویی در قالب لبخند و نگاه مهربان صورت می پذیرد.

دونفر پیش از آنکه با هم سخنی بگویند یا رفتاری به هم نشان دهند، با چهره ی همدیگر مواجه می شوند.

کیفیت و حالت چهره ها به هنگام برخورد اولیه در پیدایش گفتار و رفتار نقش به سزایی دارند. به این معنی که باعث خوش رفتاری و خوش گفتاری طرف مقابل می شود.

_ مولای موحدان حضرت علی (ع) می فرماید : البشرُ اولُّ البِر(گشاده رویی ، سرآغاز نیک بختی است).

یا در جایی دیگر با تعبیری زیبا می فرماید: (گشاده رویی وتبسم، دام گاه دوستی هاست).

_ جرج جرداق مسیحی در تعریفی از مولا علی (ع) می فرماید: که حضرت علی(ع) کثیر التبسم بود.

4-خوش گویی و خوش صحبتی : خوش گویی عبارت است از آنکه با مردم چنان سخن بگوی که میل داری با تو سخن بگویند. یعنی به جای تحقیر، تشویق کنی؛ به جای تخفیف ، تحسین کنی و تکریم.

به جای زخم زبان ، مرهم بگذاری و تسلی دهی . به جای ملامت و سرزنش ، پرو بال دهی و امید آفرینی کنی.

_ خوش گویی باعث رشد شخصیت انسان می شود و پیوند ها را استوار می سازد، به رابطه ها رنگ و بوی صمیمیت می بخشد، دل ها را نرم می کند و عاطفه ها را برمی انگیزد.

کسی که نرم و زیبا سخن می گوید ، سخنش در مخاطب تأثیر می کند و او را به عقیده و مرام خود جلب می کند .

پروردگار کریم ، به حضرت موسی و هارون مأموریت داد به سراغ فرعون بروند و او را به راه راست بخوانند، می فرماید: (با او به نرمی سخن بگویید شاید متذکر شود یا از خدا بترسد).

از این آیه ی قرآن ، استفاده می شود که اثر طبیعی نرم گویی، جلب مخاطب است.

امیرالمؤمنین(ع) فرمود: اجملو فی الخطاب تسمعوا جمیل الجواب:زیبا سخن بگویید تا جواب زیبا بشنوید.

در روایتی آمده است که خوکی از کنار حضرت عیسی (ع) رد می شد، حضرت فرمود: به سلامت . گفتند: ای روح الله به خوک می گویی به سلامت فرمود: نمی خواهم زبانم به بد عادت کند( اخلاق الهی ، آیت ا... مجتبی تهران).

5-خوش نشینی و خوش مجلسی :  امام حسین (ع) سرور آزادگان عالم می فرماید: رسول خدا(ص) در هیچ مجلسی نمی نشست و بر نمی خاست مگر به یاد خدا ، جایگاهی مخصوص برای خود تعیین نمی کرد و از این کار منع می کرد، چون به گروهی که نشسته بودند می پیوست همان جا که رسیده بود پایین مجلس می نشست و دیگران را هم به این فرمان امر می کرد. به همه ی هم نشینان خود توجه داشت به گونه ای که هیچ کس احساس نمی کرد که کسی در نظر پیامبر(ص) از او گرامی تر است.

هر کس نیازی داشت ، او را رد نمی کرد تا آنکه نیازش را برآورد یا با گفتاری نرم و ملایم روانه اش سازد. گشاده رویی ، خوش رویی و خوش خلقی پیامبر چنان مردم را فرا گرفته بود که او را چنان پدری مهربان برای خود می دانستند . محضر و مجلس او سراسر گذشت ، حیا، راستی و امانت بود. در مجلس پیامبر صداها بلند نبود و داد و قال نبود ، حرمت همگان محفوظ بود. لغزش و اشتباه  کسی فاش نمی شد. اهل مجلس همه با هم به عدالت رفتار می کردند و ملاک برتری نزدشان تقوا بود . همگان فروتن بودند و سالخوردگان را احترام می کردند و با کودکان مهربان بودند.

6-خوش بینی و خوش منظری : روابط انسانی و تعامل با دیگران ، بدون نگرش مثبت و مبتنی براعتماد و خوش بینی معنا نمی یابد. از لوازم پیوند میان انسان ها و مدیریت بر قلب ها ، اعتماد و خوش بینی به انسان هاست. لذا در چنین فضایی انسان ها با وجود ضعف ها و خطاهایشان می توانند به همه تکیه کنند ، مشارکت نمایند و در پی اهدافی مشخص با هم تعامل انسانی داشته باشند و کارها را پیش ببرند . امیر مؤمنان علی (ع) می فرماید: ( هر کس به مردمان گمان نیک برد، دوستی آنان را به دست آورد).

7-خوش دلی: انسان موجودی است که باید ظاهرش ، تجلی گاه دلش باشد. انسان های خوب ، انسان هایی هستند که هم دل دارند و هم دل می برند . پروردگار متعال فرموده است : (القلب ، حرم الله) دل شما حرم من است و در این قلب و حرم باید یک دلبر بیشتر نباشد و آن هم خداست.

انسان موجودی است که اگر دل دار نباشد نمی تواند دل ببندد. علامه طباطبایی (ره) می فرماید:

همی گویم وگفته ام بارها                      بود کیش من مهر دلدارها

پرستش به مستی است در کیش مهر              برونند زین جرگه هشیارها

8-خوش فکری وخوش ذوقی : دنیای هر کس را مفاهیمی می سازد که با آنها سرو کار دارد. در حقیقت بزرگی و کوچکی دنیای هر انسانی ، به بزرگی و کوچکی مفاهیمی وابسته است که از گذرگاه اندیشه اش می گذرد. برای مثال اگر در دنیای ذهنی ما مفاهیم تکریم ، ترفیع، تحسین، تقدیرو تجلیل گزینش شده باشند بسیار جاودانه تر می نمایاند تا اینکه مفاهیمی همچون تحقیر ، تخفیف ،تضعیف، تحریم و ترجیح رخنه کرده باشند . پس بزرگی یک انسان با بزرگی اندیشه اش جلوه گر می شود.

مولای ادیبان حضرت علی(ع) می فرماید : (الفکرُ مِرآًةٌ صافِیه) فکر آیینه ای صاف و شفاف است. آنگونه که آیینه صاف و شفاف و بدون زنگار آنچه را که در معرضش قرار می گیرد می نمایاند و نشان می دهد، انسان نیز بواسطه ی تفکر در خویش به قدر ، ارزش و اندازه ی وجودی اش پی می برد و خویشتن خویش را کشف می کند. و همان گونه که آیینه ای که مورد استفاده قرار نمی گیردغبار آلود و کدر می شود و حتی زنگ می زند و نمی تواند تصویر درست را به انسان بنمایاند.

9-خوش رفتاری و خوش معاشرتی : خوش رفتاری به معنای رفتار نیک و شایسته است . وقار و طمأنینه ، فروتنی و بردباری، رعایت ادب و هنجار های اجتماعی، احترام و مهربانی با دیگران ، اعتراف به حقوق و شایستگی ها و ... نمونه هایی از خوش رفتاری و خوش معاشرتی است .

شهسوار حقیقت علی (ع) در تعابیری مانا می فرماید:

_ در شگفتم از کسی که بردگان را با مالش می خرد و آزاد می کند، پس چرا آزادگان را با احسانش نمی خرد و آنان را بنده ی خویش نمی سازد.

_ به هر که می خواهی نیکی کن تا امیر او باشی

_ هرگز با دیگران بگو مگو نکنید ، خواه عاقل باشد یا جاهل ، زیرا به قول آن حضرت ، کلام به سان مرد است و جوابش به منزله ی زن، وقتی که زن و مرد به هم بپیوندند ناچار ثمره ای خواهد داشت، بدیهی است که این ثمره شبیه والدین خویش است.

_ با مردم به گونه ای رفتار کنید که اگر مردید برشما اشک بریزند و اگر زنده ماندید با اشتیاق به سوی شما بشتابند.

10-خوش نامی: شهرت و نام نیکوی اجتماعی، سنگ بنای قدرت است. و مدیریت جهانی رسول اکرم (ص) مدیریت بر دل ها بود و این مدیریت بر پایه و بنیان شهرت انسانی و اجتماعی حضرت رسول بنا شده بود.قبل از رسالت ، پیامبر را با صفت امانت داری و حقیقت مداری می شناختند ، در واقع حضرت محمد(ص) قبل از آن که به مقام نبوت برسد به مرتبه ی امانت و عبادت دست یافته بود.

افصح المتکلمین سعدی نیز در همین باب می فرماید:

نام نیکو گر بماند زآدمی          به کز او ماند سرای زرنگار

نویسنده: محمدکارگر- دکترای فلسفه ی تعلیم و تربیت

نوشتن دیدگاه