0000000000000000043.jpg

آینه جم؛ ابوالحسن گنخکی: در سال های تشدید تحریم های بین المللی، صنعت نفت ایران به دلیل محرومیت از جذب سرمایه، تکنولوژی و نیز تجهیزات آسیب فراوانی متحمل شد. علاوه بر این موضوع، ساختار سازمانی و سرمایه انسانی نفت نیز به دلیل اتخاذ تصمیمات فی البداهه و اغلب غیر کارشناسی آسیب جدی دید. به عنوان مثال میدان گازی پارس جنوبی و منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، در دولت اصلاحات به عنوان قطب انرژی خاورمیانه شهرت یافت اما در دوره بعد چنان از رقیبانش در برداشت از این میدان مشترک، عقب ماند که وضعیت اش با آنچه در گذشته داشت، مشابهتی نداشت.

برای بررسی آثار تحریم ها و سوءمدیریت ها که همزمان بر تمام ارکان صنعت نفت حاکم شد باید به آثار مستقیم و غیر مستقیم آن پرداخت. هرچند که ریشه یابی و آسیب شناسی مسائلی نظیر مفاسد گسترده مالی، کاهش بهره وری، خروج یا اخراج نیروی انسانی متعهد و متخصص، برنامه محوری و... از اهمیت کمتری نسبت به تحریم ها برخوردار نیستند.

از جمله مهم ترین آثار مستقیم و منفی تحریم ها در حوزه پارس جنوبی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1  تأمین سرمایه برای اجرای پروژه ها: کاملاً مشخص است که بخش خصوصی و حتی آنچه نهادهای خصوصی نامیده می شوند از توان مالی کافی برای سرمایه گذاری در پروژه های گازی پارس جنوبی برخوردار نیستند و دلیل این مدعا نیز تقسیم طرح فراگیر پالایشی سیراف -که اخیراً توسط معاون اول رئیس جمهوری در شهرستان کنگان کلنگ زنی شد- به هشت پروژه کوچک تر با هدف جذب سرمایه داخلی است. واگذاری پروژه های موسوم به 35ماهه به شرکت ها و نهادهای داخلی نیز به دلیل ضعف در تأمین سرمایه و مدیریت پروژه ها  - گرچه به دلیل تشدید تحریم ها راه دیگری وجود نداشت - اما نتایج مورد انتظار را نداشته است.

2  تأمین تجهیزات و قطعات با قیمت گزاف: تشدید تحریم ها فرصت فوق العادهای برای سوءاستفاده مالی واسطه ها و دلالان تحریم فراهم آورد. کاسبان تحریم توانستند با کوبیدن بر طبل تحریم، بازار پر رونقی برای خود ایجاد کنند. یکی از این بازارها، تأمین قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت از بازار سیاه بود. نمونه بارز این سوءاستفاده ها، دکل های مفقود شده ای است که این روزها، علنی شده است.

3 عقب ماندگی دانش فنی و تجهیزات: به دلیل اعمال تشدید تحریم ها شرکت های خارجی قادر به مشارکت در اجرای پروژه های پارس جنوبی نبودند و عملاً بخش عمده ای از ظرفیت فنی شرکت های داخلی مجری فازهای گازی صرف تأسیسات خشکی پالایشگاه ها می شد و بیشتر فعالیت ها در بخش خشکی بر تسطیح اراضی متمرکز بود. این در حالی است که تکمیل فازهای در حال احداث بیشتر در بخش تأسیسات دریایی با مانع روبه رو شده است نه خشکی. حتی پالایشگاه هایی که سال ها قبل نیز به بهره برداری رسیده اند به دلیل همزمان نبودن اتمام بخش های خشکی و دریایی، با تمام ظرفیت در مدار تولید گاز قرار ندارند و به عبارت ساده تر این پالایشگاه ها برای ادامه فعالیت، به همدیگر گاز قرض می دهند. حتی تکمیل تجهیزات بخش خشکی فاز12 بعد از استقرار دولت یازدهم صورت گرفت.

4  هزینه های سنگین اجرای پروژه ها: تشدید تحریم ها و ناتوانی در تکمیل پروژه ها طبق برنامه زمانبندی به دلیل تأخیرهای دو یا سه برابر زمان اجرای یک فاز پالایشگاهی، عملاً هزینه اجرای این پروژه ها را افزایش داد. به عبارت دیگر، هزینه احداث چند پالایشگاه صرف احداث یک پالایشگاه شد. ضمن اینکه تأخیرهای مکرر به دلیل نبود تجهیزات مناسب خارجی هزینه نگهداری پالایشگاه را نیز به شدت افزایش داده است.

5  محدودیت های صادراتی: در زمان تأسیس منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، صادرات میعانات گوناگون و محصولات متنوع تولیدی از مجتمع های پتروشیمی و پالایشگاه های گازی به عنوان یکی از اهداف اصلی تعیین شد و از این رو بندر جامع پارس در این منطقه ایجاد شد. در سال گذشته بندر جامع پارس موفق به کسب مقام اول صادرات در میان بنادر کشور شد و این مهم نشان دهنده ظرفیت فوق العاده این بندر برای رونق صادرات است. اما طی سال های گذشته به دلیل تشدید تحریم ها و محدودیت های اعمال شده در بازارهای بین المللی در زمینه خرید محصولات تولیدی پارس جنوبی، فروش این محصولات با مشکلاتی روبه رو شد که قیمت پیشنهادی پایین و نبود مشتری مناسب دو مشکل اصلی در این خصوص بود.

6  افزایش سوءمدیریت: واقعیت آن است که سوءاستفاده های ناشی از تحریم و بی انضباطی های مالی و چپاول هایی که در صنعت نفت رخ داده به دلیل حاکم شدن مدیرانی بر صنعت نفت بود که از تجربه کافی مدیریت در این صنعت استراتژیک برخوردار نبودند. افتتاح فاز 12در دولت یازدهم و در هنگام تحریم ها نشان داد می توان با اعمال مدیریت صحیح هزینه های تحریم را کاهش داد.

جان کلام آنکه، طی این سال ها صنعت عظیم نفت و مردم ایران از تشدید تحریم های بین المللی و سوءمدیریت های داخلی آسیب جدی دیدند، اما آنچه در این میان مهم ارزیابی می شود این است که دولت تدبیر و امید خواهد کوشید با اتخاذ سیاست های مناسب مانع از تداوم تضییع حقوق کشور در میدان مشترک پارس جنوبی شود.

 

منبع:خلیج فارس

[کد خبر:AJ6326]
پايگاه خبري تحليلي آينه ي جم

کانال تلگرامی پايگاه خبري تحليلي آينه ي جم