آینه جم، «باید به او بفهمانم که نباید از آن دسته کسانی باشد که چون چنگال ندارند خود را خوب تصور می‌کنند؛ باید ظالم باشیم و آن موقع ظالم نباشیم.ظالم نبودن هنگامی‌که توانایی اون رو نداریم هنر نیست.» قسمتی از کتاب وقتی نیچه گریست.

«کتاب مجموعه‌ای از صفحات نوشته‌شده، مصور، چاپ‌شده یا صفحات خالی (صفحه سفید و نانوشته)؛ ساخته‌شده از جوهر، کاغذ (ورق)، پوست حیوانات یا مواد دیگر است که معمولاً ازیک‌طرف یا سمت به یکدیگر محکم شده یا متصل می‌گردند. هر صفحه در کتاب، ورق و هر سمت یا روی هر ورق، صفحه نامیده می‌شود.» شاید اگر روزی کسی از ما بخواهد که کتاب را تعریف کنیم، می‌گوییم:« چند صفحه‌ی کاغذ که اطلاعاتی در آن است.» و او باز می‌پرسد:« چه اطلاعاتی؟» اما آیا ما آن موقع جوابی برای گفتن داریم؟

نیم متر تا پرتگاه

بررسی آمار سرانه مطالعه سال 88، در کشور حاکی از آن است که حدود 15 درصد از افراد جامعه سواد خواندن ندارند و 80 درصد دارای سواد خواندن هستند. حدود 98 درصد جامعه بین سنین 12 تا 25 سال دارای سواد خواندن هستند. درصد خواندن در استان‌های مختلف نیز متفاوت است. استان‌های البرز، سمنان و مازندران (89 درصد) و استان‌های تهران، اصفهان، کرمان، یزد و بوشهر (88 درصد) بالاترین نرخ سوادِ خواندن و استان‌های سیستان و بلوچستان (73 درصد) و خراسان جنوبی و کردستان (78 درصد) پایین‌ترین نرخ سواد خواندن رادارند.

آمار میانگین تعداد مطالعه کتاب‌های غیردرسی7/2 جلد بوده که این میزان در بین افراد باسواد 2/3جلد و در میان افراد باسواد اهل مطالعه 2/6 جلد کتاب بوده است. میانگین زمان مطالعه برای باسوادان روزانه 42/18 دقیقه و برای افراد باسواد اهل مطالعه 15/35دقیقه است. در تفکیک استان‌ها بالاترین استان، قم است با 72/22 دقیقه و پایین‌ترین استان، خراسان شمالی با 60/8 دقیقه. سرانه مطالعه کتاب‌های غیردرسی در مناطق شهری 55/18 دقیقه و در مناطق روستایی 17/9 است.

بر اساس همین پژوهش، 5/0 درصد از افراد فاقد مطالعه کتب الکترونیک در یک هفته هستند. 4/6درصد از پاسخگویان کمتر از یک ساعت، 9/7 درصد، یکتا دو ساعت؛ 9/20 درصد، دو ساعت و بیشتر در یک هفته مطالعه کتب الکترونیک داشته‌اند. میانگین مدت‌زمان مطالعه کتب الکترونیک در یک هفته در بین پاسخگویان، از سال 89 تا سال 92، 63/13 دقیقه افزایش‌یافته است.

کتاب، الفبای موفقیت

در دنیای امروزی کسی که اطلاعات کافی در تمام زمینه‌ها نداشته باشد، موفق نیست و یا اگر باشد این موفقیت به زمان خاصی محدود می‌شود. یکی از راه‌های افزایش اطلاعات، فرهنگ کتاب‌خوانی است. این فرهنگ در کشور ما از سال‌های گذشته ضعیف بوده؛ بطوریکه دیگر کتاب‌فروشی‌های تخصصی در آستانه‌ی ورشکستگی هستند. در ایران پرمخاطب‌ترین کتاب‌ها، کتاب‌های به‌اصطلاح عامه‌پسند با موضوعات رمان‌های عشقی، کتب روانشناسی سطحی و آموزش راه‌های موفقیت و ثروتمند شدن است.

پرتگاه چگونه به وجود آمد؟

همان‌طور که از آمار بالا پیداست، فرهنگ کتاب‌خوانی در لبه‌ی پرتگاه قرارگرفته و اگر کسی به خودش تکانی ندهد، مطمئناً این فرهنگ مقتدر، سقوط می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین عامل این بحران، عادت تاریخی ایرانیان به ادبیات شفاهی است. بیشتر ایرانیان از دیرباز به خواندن علاقه‌ای نداشتند؛ از همین رو امروزه ما می‌بینیم که فرهنگ کتاب‌خوانی رو به ضعف پا نهاده است. شاید دلایل دیگری هم اعم از شمار بسیار کم تیراژ کتاب، توزیع ضعیف کتب، نبودن پشتوانه‌ی مالی، جذب بیشتر مخاطبان در اثر به بازار آمدن کتاب‌های الکترونیک و... داشته باشد؛ ولی تا زمانی که ما ایرانیان تصمیم قاطعی دراین‌باره نگیریم، نمی‌توانیم دیگر عوامل را وارد این بحران کنیم. امروز می‌خواهیم شمارا با روش‌های جذاب کردن کتب آشنا کنیم:

ظاهر و باطن را جذاب کنید:

متأسفانه ما درنیایی زندگی می‌کنیم که مردم آن بعضاً ظاهربین هستند و کاری به باطن و وجود شما ندارند؛ از همین رو می‌توانم به‌جرئت بگویم که بهترین راه برای جذب مخاطب، عزم خلاقیت نگارگران کتب هستند. کتابی موفق است که برای مخاطب ازلحاظ ظاهر، صفحه‌آرایی، جنس کاغذ و... زیبا باشد.

بالاخره در جامعه افرادی هم یافت می‌شوند که به باطن و اصل موضوعات اهمیت دهند. برای همین ما توصیه می‌کنیم که بهترین راه برای جذب این دسته از مخاطبان، استفاده از بهترین فهرست مطالب و مقدمه است. این افراد به دلیل این‌که وقتی برای خواندن کامل کتاب ندارند؛ به دنبال فهرست مطالب و مقدمه‌ی آن برای نگاهی کوتاه به باطن کتاب می‌گردند. پس سعی کنید در فهرست مطالب و مقدمه‌ی کتاب خود از کلمات ادبی بیشتر استفاده کنید تا از کلمات زبانی.

چاشنی خلاقیت برای جلب نظر مخاطب

امروزه کسی که محصولاتی بدون در نظر گرفتن عقیده‌ی مخاطبان تولید و وارد بازار می‌کند یک‌مهره‌ی سوخته است. در انتشاراتی‌ها، گزینه‌های زیادی برای مخاطب پسند کردن کتاب وجود دارد:

1-نوشتن صفحه‌ها بر روی طول و یا عرض صفحه

2- چاپ بر روی کاغذ معمولی، گلاسه و...

3- طراحی نقاشی و چاپ تصاویر جذاب برای کتاب

4-استفاده از دورنگ مشخص و یا کاملاً رنگی برای چاپ (باید در نظر گرفت که شما می‌خواهید کتاب را سیاه‌وسفید چاپ کنید و یا رنگی. اگر می‌خواهید سیاه‌وسفید چاپ کنید، فقط از رنگ‌های سیاه‌وسفید استفاده کنید و به‌هیچ‌وجه از رنگ‌هایی که از مخلوط این دورنگ تولید می‌شوند، استفاده نکنید. در غیر این صورت کتاب را رنگی چاپ کنید.(

5-جنس جلد (جنس و نوع جلدها در بازار آن‌قدر زیاد است که انسان نمی‌داند کدام را برای کتابش انتخاب کند؛ اما در کل جلدهای ضخیم دارای محبوبیت بیشتری نزد مردم هستند.(

خواننده در رؤیا

طبعاً خوانندگان کتاب‌ها، کتاب‌هایی که متن آن‌ها دارای جذابیت و خلاقیت باشد، بیشتر دوست دارند. می‌توان گفت که بهترین ابزار برای تبلیغات، متن کتاب است؛ زیرا شما آن را به دلیل اهمیت مطالبش به دیگران نیز معرفی می‌کنید؛ ولی آیا شما طرح و جنس جلد را به دیگران معرفی می‌کنید و می‌گویید که به خاطر این موارد آن کتاب را بخوان؟ یکی از راه‌های ایجاد جذابیت در متن، سؤال پرسیدن است؛ زیرا اگر شما در متنی سؤالی بپرسید خواننده را به کنجکاوی وامی‌دارید و او را هیجان‌زده می‌کنید. شما با این کار می‌گویید:« مرا بخوان تا جوابت را بدهم.» همچنین شما باید متن را طوری بنویسید که مخاطب در اولین باری که می‌خواند آن را بفهمد. اشتباه نکنید. ما برخلاف نظر قبلی‌مان در بخش (ظاهر و باطن را جذاب کنید) صحبت نمی‌کنیم. ما به شما پیشنهاد می‌دهیم که فقط متن را به زبان ساده بنویسید؛ ولی مقدمه و فهرست مطالب را سرشار از کلمات ادبی کنید. به این تربیت دو عامل جذب مخاطب را که سادگی در متن و خلاقیت هستند را نشانه کرده‌اید.

چرا کاغذی؟

طبق آمار، خوانندگانی که کتاب‌های کاغذی را می‌خوانند، می‌توانند حواسشان را بیشتر به متن کتاب مرکز کنند؛ ولی در کتب الکترونیک، خواننده باید چند چیز اعم از مقدار شارژ دستگاه، تنظیم روشنایی صفحه نسبت به روشنایی محیط و... را به‌طور مداوم چک کند. درعین‌حال، چاپ و تکثیر کتب الکترونیک در لحظه انجام می‌شود و این خود خطر بزرگی برای ناشران است.

کتاب آخر

ما در این دنیا حتی با جذب یک نفر برای مطالعه، کمک بزرگی برای اجتماع چندمیلیاردی کتاب‌خوان‌ها کرده‌ایم. زندگی کردن در جامعه‌ای که مردمانش از اطلاعات روزمره بهره‌ی کمی برده‌اند واقعاً سخت است؛ نگذاریم ایران دچار این ویروس مهلک بشود. سعی کنیم همیشه واکسن کتاب‌خوانی را تزریق کنیم تا ایرانی بیش‌ازپیش آباد و سر افزار داشته باشیم.

نویسنده: علیرضا فقیه- 14ساله از شهر خورموج

نوشتن دیدگاه