آینه جم- رامتین موثق

پس از 5 سال از آخرین افزایش قیمت بنزین، ناترازی و قاچاق بنزین در کشور به مسئله حادی تبدیل شده که تقریبا تمام افراد مرتبط با حوزه را به موضع‌گیری واداشته است.

ناترازی بنزین باعث شده بعد از چندین سال واردات بنزین تشدید گردیده و حتی منابعی برای آن در بودجه عمومی دیده شود. به روایتی اگر روند واردات بنزین ادامه پیدا کند تا 10 سال آینده باید تمام پول نفت خود را خرج واردات بنزین کنیم.

در این شرایط آمارهایی مبنی بر قاچاق روزانه 12 میلیون لیتر بنزین منتشر می شود. عده‌ای علت قاچاق را اختلاف قیمت بنزین در داخل کشور با کشورهای همسایه عنوان می‌کنند و خواستار افزایش قیمت، هم برای حل ناترازی تولید و مصرف و هم برای جلوگیری از قاچاق، هستند.

پرسش این است که قیمت و یارانه انرژی چقدر در قاچاق آن موثر است؟

قاچاق کار افراد عادی نیست

برخی معتقدند که قاچاق سوخت عمدتا توسط مرزنشینان و از کارت‌های سوخت صورت می‌گیرد اما حجم قاچاقی که صورت می‌گیرد این استدلالات را در مواجهه با منطق، ناسازگار می‌کند.

غلامحسین حسن‌تاش، تحلیلگر ارشد مسائل انرژی، در گفت‌وگویی با ایلنا درباره قاچاق بنزین توسط مرزنشینان عنوان کرد: نکته بسیار مهم این است که این حجم قاچاق توسط افراد عادی و وانت‌های حمل سوخت رخ نمی‌دهد و دست‌های قدرتمندی پشت آن هستند.

از طرفی، اکنون حدود ۹ تا ۱۳ میلیون تبعه خارجی در ایران زندگی می‌کند و این افراد از نان، گوشت، برق، بنزین و تمام امکانات یارانه‌ای کشور استفاده می‌کنند. اگر یارانه را به مصرف‌کننده بدهیم و به تولیدکننده ندهیم، خارجی‌ها نمی‌توانند از یارانه استفاده کنند و زندگی در ایران برای آنها گران تمام می‌شود و چون زندگی برایشان گران است، مشکل حل می‌شود و به کشور خود بازمی‌گردند.

مجازات مردم به جای متخلفین

همانطور که اشاره شد عده‌ای راهکار افزایش قیمت را برای حل ناترازی تولید و مصرف بنزین، و همچنین برای جلوگیری از قاچاق، تجویز می‌کنند و معمولا هم دولتمردان همین ساده‌ترین راه را برمی‌گزینند زیرا یکی از بهترین راه‌ها برای حل کسری بودجه است.

درست است که قیمت سوخت در ایران و کشورهای دیگر بسیار متفاوت است اما باید درنظر گرفت شرایط اقتصادی ایران و کشورهای دیگر نیز زمین تا آسمان با هم فرق دارند. سطح دستمزدها و قدرت خرید مردم کشورهای دیگر با ایران غیرقابل مقایسه است و دستمزدهای کشورهای دیگر به صورتی است که مردم با همان می‌توانند از پس قیمت بنزین داخلی برآیند. اما در ایران، دولت تنها هزینه‌های زندگی مردم را دلاری کرده اما درآمدهای آنها را ریالی باقی گذاشته و توجهی به رشد و توسعه اقتصاد ایران و افزایش درآمد سرانه ایرانیان ندارد.

همچنین یکی دیگر از دلایل اختلاف قیمت سوخت ایران و کشورهای دیگر، تفاوت ارزش پول ملی است. ارزش ریال آنقدر مقابل دلار تضعیف شده که جزو بی‌ارزش‌ترین پول‌های جهان محسوب می‌شود. این خود ناشی از عملکرد دولت‌ها و چارچوب اقتصاد سیاسی حاکم بر ایران است و حتی به اعتقاد برخی از کارشناسان دست خود دولت در افزایش قیمت دلار وجود دارد تا باز کسری بودجه ناتراز خود را جبران کند. بنابراین در این شرایط حتی اگر بنزین هم به قیمت کشورهای همسایه برسد تنها چندماه لازم است تا باز یک اختلاف قیمت فاحش، به دلیل تضعیف مجدد پول ملی، رخ دهد.

با افزایش قیمت بنزین، که ساده‌ترین کار برای دولت است، روند ناترازی سوخت و قاچاق آن ادامه پیدا می‌کند زیرا ساختار اقتصادی ایران تغییر پیدا نکرده و همین ساختار فاسد اقتصاد سیاسی ایران است که ناترازی‌ها را، نه فقط در سوخت بلکه در تمام ابعاد ایجاد کرده است.

از آنجا که بنزین یک کالای مهم و حساس است و گرانی آن بهانه‌ای برای افزایش سطح عمومی قیمت‌ها می‌شود، با افزایش قیمت بنزین تنها مردم با تورم مجازات می‌شوند. اگر هم هدف سیاست‌گذار جلوگیری از قاچاق است باید پرسید جلوگیری از قاچاق وظیفه ستاد مبازه با قاچاق است؛ چرا باید مردم هزینه بی‌کفایتی یک نهاد را پرداخت کنند؟

در نهایت با افزایش قیمت بنزین، مردم هزینه سودهای کلان به‌جیب‌زده دست‌های قدرتمندی را پرداخت می‌کنند که پشت قاچاق میلیون لیتری بنزین هستند.

نوشتن دیدگاه