به گزارشآینه  دکتر مصطفی قانعی عضو پیوسته و رئیس گروه آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت فرهنگستان علوم پزشکی امروز در برنامه‌ای با مضمون «چالش کووید ۱۹ و برون رفت از آن به کمک واکسن تولید داخل در دولت ۱۴۰۰» که در محل فرهنگستان علوم برگزار شد، تولید واکسن و چالشهای آن را مورد بررسی قرار داد.

قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری در این برنامه گفت: در حال حاضر ۷ واکسن در فاز پیش بالینی هستند.

قانعی با تاکید بر اینکه باید چندین واکسن کرونا را در عرصه تولید قرار می‌دادیم، افزود: حمایت‌ها از این واکسن‌ها انجام شده و سه میلیون دوز واکسن تا آخر خرداد خواهیم داشت.

به گفته وی، این تولید واکسن کرونا می‌تواند مشکل عدم واردات واکسن را حل کند و راهی برای برون رفت از این مساله باشد.

وی افزود: تحقیقات نشان داده می‌توانیم دوزهای بعدی واکسن‌های وارداتی را با واکسن داخلی تزریق کنیم. به عنوان مثال واکسن‌های آسترازنکا و اسپوتنیک را می‌توانیم با واکسن‌های مشترک انستیتو پاستور و کوبا حل کنیم و این شدنی است تا از وضعیت همه گیری کرونا خارج شویم.

قانعی در خصوص تأمین دوزهای واکسن داخلی در زمان بندی‌های مشخص گفت: تا انتهای تیر ماه ۱۱ میلیون دوز، تا مرداد ماه ۲۱ میلیون دوز و در انتهای آبان و آذر ۳۰ میلیون دوز واکسن را به تولید رسانده ایم.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری با تاکید بر اینکه باید ظرفیت واکسیناسیون را به روزی یک میلیون دوز برسانیم، گفت: تا در صورت تولید این واکسن‌های داخلی تزریق را عقب نیاندازیم.

قانعی خاطرنشان کرد: در هر صورت تا انتهای آبان و آذر تزریق از تولید داخل انجام می‌گیرد اما باید این تولیدات داخل توسط دولت پیش خرید شود زیرا ممکن است سناریوی سه دوز واکسن را داشته باشیم.

وی با تاکید بر اینکه واکسیناسیون به شرط حمایت است، گفت: کلاً تولید واکسن در کشور باید از سوی دولت حمایت شود و پیش خریدهایی صورت بگیرد. در واقع باید به نحوی پذیرش ریسک تولید حل شود تا تولیدکننده بتواند واکسن خود را به مرحله تولید برساند.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری با تاکید بر اینکه در صورتی می‌توانیم صادرات واکسن داشته باشیم که بتوانیم به اندازه یک سال ذخیره استراتژیک از واکسن در انبارها داشته باشیم، گفت: در این صورت می‌توانیم به موضوع صادرات واکسن فکر کنیم.

وی تاکید کرد: کشور باید قابلیت خرید و تزریق را داشته باشد که این موضوع نیز لازم است در برنامه بودجه امسال گنجانده شود و با خرید واکسن به فکر تأمین واکسن و واکسیناسیون باشیم.

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا با بیان اینکه هنوز در کل دنیا نتوانسته اند واکسیناسیون را به صورت صددرصدی انجام دهند، گفت: هنوز هیچ کشوری به ۷۰ درصد واکسیناسیون هم نرسیده و در برخی موارد می بینیم که با وجود واکسیناسیون ویروس های جدید کرونا در آن کشور دیده شده است.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در شیلی علی رغم واکسینه شدن، موارد جدید کرونا گزارش شده است.

قانعی در خصوص وضعیت واکسیناسیون کشور گفت: تاکنون ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر واکسن دوز اول و نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر دوز دوم را دریافت کرده اند؛ با این تفاسیر ۵ میلیون دوز در ایران به افراد و گروه های خاص تزریق شده است.

وی با بیان اینکه وضعیت ایران در زمینه واکسیناسیون کمتر از نیم درصد در تزریق دوز دوم است، گفت: نزدیک سه درصد در کل کشور واکسیناسیون انجام گرفته اما ما باید اقداماتی را برای برون رفت از این شرایط فعلی داشته باشیم تا به واکسیناسیون کلی برسیم.

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا با بیان اینکه تاکنون ۲۰ کشور توانسته اند واکسیناسیون را انجام دهند، گفت: برای برون رفت از این شرایط فعلی چالش هایی وجود دارد که باید این چالش ها برطرف شوند.

قانعی تاکید کرد: ایجاد زیرساخت مدیریت و پایش واکسیناسیون نظارت بر پروژه های تولیدی، تعیین جمعیت هدف، تعیین واکسن مورد نیاز، تعیین محل های انبار و تحویل، تعیین ظرفیت حمل و نقل، مدیریت سایت های پسماند، ریسک سنجی، برنامه ریزی نیروی انسانی و بودجه بندی از اقدامات تامین واکسن در کشور به شمار می روند.

وی با بیان اینکه تامین کنندگان باید با مشارکت عمومی و خصوصی مورد حمایت قرار بگیرند، باید بتوانیم چالش های واکسن کووید را در کشور حل کنیم و زنجیره حرکت تامین تا تزریق را میسر کنیم.

قانعی با بیان اینکه تامین واکسن از سه طریق تولید داخل، تولید مشترک و واردات انجام می گیرد، گفت: تامین این واکسن ها نیاز به مدیریت اساسی دارد و در هر یک از این روش ها انبار، تحویل، تزریق، مشارکت بخش خصوصی و … باید بر اساس یک برنامه ریزی انجام بگیرد.

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا با بیان اینکه باید امکانات بخش دفاعی کشور در سیستم های نظامی در اختیار وزارت بهداشت قرار بگیرد، گفت: این موضوع می تواند کمک کننده به زنجیره تامین تا تولید باشد.

وی با بیان اینکه بسیاری از کشورها، زیرساخت های تولید واکسن را داشتند، گفت: تولید ۱۱.۵۲ میلیارد دوز واکسن تا انتهای ۲۰۲۱ در زیرساخت های مهم جهان برنامه ریزی شده است.

قانعی با بیان اینکه ۷.۵۵۰ میلیارد دوز واکسن توسط کشورهای مختلف پیش خرید شده است، گفت: کانادا، اتحادیه اروپا، آمریکا، بریتانیا و استرالیا چندین برابر جمعیت خود واکسن کرونا را پیش خرید کرده اند.

چالش های پیش روی واردات واکسن کرونا تاکنون

وی با اشاره به چالش های پیش روی واردات واکسن کرونا تاکنون گفت: نقل و انتقال ارز به دلیل تحریم های موجود و بدعهدی ها در تحویل واکسن در کل جهان از چالش های واردات واکسن به کشور بوده است زیرا ما این بدعهدی ها را از سوی هند دیدیم که واکسن بهارات را به دلیل عدم صدور مجوز از سوی دادستان این کشور به کشور ما وارد نکردند ممکن است این چالش مجدد تکرار شود.

وی ادامه داد: برای واردات واکسن همواره نقدهایی وجود داشته که به درستی مدیریت نشده و یا ایران توانایی خرید نداشته اما در واقع بدعهدی ها و عدم اختصاص ارز نیمایی برای واردات وجود داشته است.

قانعی با تاکید بر ضرورت رفع این چالش ها گفت: مقام معظم رهبری نیز به این موضوع تاکید دارند که در صورت رفع تحریم و یا بعد از تحریم نباید یک لحظه هم غفلت کرد.

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا با تاکید بر اینکه سیاست های سازمان غذا و دارو باید در خصوص تولید واکسن در بخش خصوصی حل و اختلافی که بین وزارت بهداشت و ریاست جمهوری وجود دارد نیز مرتفع شود.

وی افزود: با وجود این بدعهدی ها و عدم وجود سیاست های درست در زمینه واکسن های وارداتی لازم است متکی به تولید داخل باشیم.

قانعی با بیان اینکه واکسن کووایران به عنوان یک واکسن ایرانی تزریق را به زودی به عنوان واکسیناسیون عمومی شروع می کند، و مجوز تزریق اضطراری را دریافت می کند، گفت: واکسن های ایرانی اکنون در وضعیت خوبی هستند که با حمایت از تولید داخل می توانیم چالش های تامین واکسن را برطرف کنیم.

آخرین وضعیت واکسن های ایرانی کرونا

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا در خصوص وضعیت واکسن های ایرانی گفت: واکسن یکی از شرکت ها در فاز سه بالینی منتظر اخذ مجوز مصرف اضطراری است. این واکسن مبتنی بر ویروس کشته شده است.

وی افزود: مدل واکسن کونژوگه که مبتنی بر پروتئین نوترکیب است در حال طی کردن فاز سه بوده که با همکاری پاستور و موسسه ای در کوبا تولید شده است.

قانعی با بیان اینکه واکسن کووپارس موسسه سرم سازی رازی مبتنی بر پروتئین نوترکیب در فاز دو بالینی است گفت: یک شرکت دانش بنیان دیگر با همکاری استرالیا روی واکسن مبتنی بر پروتئین نوترکیب فعالیت می کنند که در فاز دو بالینی است.

وی در خصوص واکسن فخرا گفت: این واکسن مجوز فاز دو بالینی را به تازگی اخذ کرده است.

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا با اشاره به واکسن دیگری که با همکاری دانشگاه بقیه الله و یک شرکت دیگر پیش می رود، گفت: این واکسن مبتنی بر پروتئین نوترکیب است که پرونده آن در سازمان غذا دارو برای فاز یک در حال بررسی است.

وی در خصوص هفتمین مدل واکسن ایرانی کرونا گفت: همچنین دو شرکت مبتنی بر ویروس کشته شده تحقیقات خود را به پایان رسانده اند که پرونده آنها اکنون به سازمان غذا و دارو ارسال شده است.

قانعی در خصوص یکی دیگر از واکسن های کرونا که توسط یک شرکت دانش بنیان در حال مطالعه است، گفت: این شرکت هنوز در مرحله کارآزمایی حیوانی است.

وی در خصوص واکسن مبتنی بر mRNA گفت: این واکسن در حال تحقیقات است که بر اساس آخرین اطلاعات، کارآزمایی حیوانی آن رو به اتمام بوده و پیش بینی می شود تا پایان سال کارآزمایی بالینی را به اتمام برساند.

چگونگی حمایت از تولید داخل و افزایش توان تولیدی

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا در راستای چگونگی حمایت از تولید داخل و افزایش توان تولیدی واکسن ها گفت: اختصاص بودجه های دولتی و پذیرش ریسک بخش خصوصی، اعطای ضمانت خرید از سوی وزارت بهداشت و پیش خرید واکسن تولیدی در ابتدای سه فاز بالینی، آغاز تولید فاز صنعتی و ذخیره واکسن در پروژه های مشابه پلتفرم های بین المللی همزمان با فاز یک بالینی و وجود حمایت دولتی در پذیرش ریسک می تواند از عواملی باشد که توان تولیدی را در زمینه واکسن افزایش دهد.

وی افزود: همچنین کنترل صادرات واکسن تولیدی با واکسینه شدن به میزان حداقل ۴۰ درصد جمعیت نیز می تواند از عوامل حمایت از تولید داخل محسوب شود.

قانعی گفت: برای خارج شدن از این وضعیت و تولید واکسن در کشور باید دولت ها برای واکسن سازها بودجه ای اختصاص دهند تا واکسن سازها معطل تولید نباشند.

وی با تاکید بر ضرورت نقش دولت در رفع چالش های تولید واکسن گفت: وقتی به بخش خصوصی تولید ۲۰ میلیون دوز واکسن محول می شود باید ارز نیمایی برای تامین مواد اولیه را بگیرد اما این ارز نیمایی اختصاص پیدا نمی کند و در نتیجه قیمت واکسن بالا می رود.

قانعی ادامه داد: در هر صورت دولت باید حمایت های کافی و لازم را در زمینه تولید واکسن داشته باشد و با پیش خرید و پذیرفتن ریسک تولید، پروسه ورود واکسن های داخلی به بازار را تسهیل کند.

به گفته وی، در هر صورت باید ضمانت خرید و تولید صنعتی انجام شود، نباید ما صبر کنیم که واکسن فاز سه را طی کند و بعد به تولید صنعتی برسیم بلکه یکی از راه های برون رفت از این وضعیت این است که در فاز دو بالینی اجازه تولید صنعتی را به تولیدکننده بدهیم.

قانعی با تاکید بر ضرورت تسریع امور رگولاتوری در کشور برای تولید و تامین واکسن کرونا گفت: در زمینه تولید واکسن رگولاتور خیلی مهم است.

ضرورت چاپ مقالات واکسن‌های ایرانی

وی با تاکید بر اینکه ضروری است این واکسن سازهای داخلی نتایج تحقیقات خود را به اشتراک بگذارند، گفت: این ضعف جدی است که تاکنون چنین موردی نداشته ایم اما باید داده های کارآزمایی بالینی این واکسنها علاوه بر تحقیقاتشان در دسترس باشد که اکنون این موضوع برای واکسن برکت در حال انجام است