آینه جم-مجتبی محمدی | کارشناس میراث فرهنگی

موزه منطقه ای خلیج فارس که برآمده از یک اندیشه و گفتمان ایرانی - اسلامی است از زوایای گوناگون قابل بحث و بررسی است. اهداف پنهان در محتوای متون تاریخی و اشیاء باستانی آن تداعی کننده گونه ای تمدن ساحلی است که مختص نواحی کرانه ای با محوریت ایران است. ایران و هویت ایرانی-اسلامی آن در بطن این موزه بسیار مهم قرار دارد که توجه هر مخاطبی را به سوی تاریخ پر فراز و نشیب بنادر و جزایر خلیج فارس معطوف می دارد. زندگی و روزهای رفته بر مردمان رنج دیده سواحل تفتیده جنوب با آوا و آیین ها ، مراسم ها و مناسکی پیوند خورده است که تداعی کننده پیوند ناگسستنی انسان ایرانی با دریاست. 

موزه منطقه ای خلیج فارس را می توان تجسم گویایی یک ایران دانست. آری یک ایران تاریخی . خط سیر تاریخی موزه منطقه ای از کرانه های دریای عمان ، سواحل مکران و رأس مسندم آغاز و به  چابهار و بندر تیس ، کرمان ، هرمزگان و هرموز ، قشم ، کیش ، بندر لنگه ، شیبکویه ، بندر سیراف ، نجیرم ، ریشهر ، جنابه،  مهرویان ، سینیز ، خوزستان و شوش ، اروند رود و بصره منتهی می شود که ورودی تمدن های کهن بین النهرین است. 

به بیان دیگر کرونولوژی و زمان بندی به کار گرفته شده در  این موزه بیان کننده زیست تاریخی و اجتماعی تمدن های خاموش مناطق ساحلی ایران در خلیج فارس است که جابه جایی کانون های تمدنی و تجاری در طول زمان از خصایص برجسته آن است. 

مکانی که موزه منطقه ای خلیج فارس در آن دایر شده است مکانی است تاریخی که در زمان قاجار و به سال 1275ه.ق توسط نماینده سیاسی انگلستان در بوشهر  با هدف استقرار سرکنسولگری دولت متبوع تأسیس شده است. نام مؤسس و قنسول این دولت که عمارت سبزآباد را تأسیس نموده  فردی است به نام مستر فلیکس جونز. سنخیت این مکان تاریخی و موزه منطقه ای با نام خلیج فارس در خور توجه ای ویژه است. در یک جمع بندی کلی می توان  اهداف و رسالت تاریخی موزه منطقه ای خلیج فارس را در چند عنوان بیان نمود. 

 ۱- تلقین فهم و بینش تاریخی به مخاطب: هر ایرانی در بدو ورود به موزه خواهان تعریف تاریخ و تبیین کنش ها و واکنش های تاریخی صورت گرفته در منطقه خلیج فارس است که با آگاهی و شناخت لازم از زوایای پیدا و پنهان حکومت ها ، شخصیت ها و نمادهای ایرانی فهم تاریخ برایشان آسان می شود.

 ۲- هویت بخشی به مخاطبان: همه فهمی تاریخ ایران و خلیج فارس گونه ای بینش و آگاهی در ذهن مخاطبین می آفریند که این آگاهی بخشی مبنای اصلی شکل گیری هویت ایرانی و اسلامی ناخودآگاه ایرانیان است.

 ۳- تقویت هویت ملی: هویت عمدتا نشأت گرفته از جغرافیا ، تاریخ ، نژاد ، زبان ، مذهب و فرهنگ مشترک است که این فاکتورها دوام دهنده و قوام بخش هویت ملی ایرانیان است. موزه منطقه ای خلیج فارس در زمینه تقویت هویت ملی القاء کننده گونه ای خاص از هویت ملی به ایرانیان است. در واقع و به عبارت بهتر رسالت موزه منطقه ای تقویت هویت تاریخی و دانایی ملی به منظور دست یابی به وفاق و همبستگی سرزمینی است.

 ۴- تداعی تاریخ ایران در خلیج فارس:  گالری ها و اتاق های موزه به مانند دالان های تاریخی و تونل های زمانی است که مخاطب و بازدید کننده را به فراسوی زمان و گذشته های دور و دراز می کشاند. ایجاد پیوند تاریخی و اجتماعی و اقتصادی میان بنادر و کرانه های خلیج فارس و مراکز اصلی تصمیم سازی و تصمیم گیری سیاسی در نواحی مرکزی و پیرامونی ایران از ویژگیهای مهم و برجسته این موزه است که ارتباط ناگسستنی را میان اشیاء موجود در گالری ها و محتوای تاریخی و وقایع سیاسی رخ داده در سرزمین ایران و نواحی شمالی و جنوبی خلیج فارس برقرار می سازد. 

مناطق مهمی به مانند سیستان ، هرمزگان ، کرمان ، بوشهر ، فارس و خوزستان از جمله مراکز مهم هویتی و تاریخ ساز ایران در ادوار گوناگون تاریخی هستند که موزه منطقه ای خلیج فارس میان تمامی این مراکز به خوبی همبستگی تاریخی ایجاد می نماید و به زیبایی قلمرو  جغرافیایی ،سیاسی ، اداری و جغرافیایی ایرانشهر را ترسیم می کند. به عبارت رساتر یک ایران در موزه منطقه ای خلیج فارس گرد آمده است.

خليج فارس 

نوشتن دیدگاه