آینه جم؛ گالیا حق پرست
نهادینه شدن موزه در ایران باز می گردد به سال ۱۲۴۹ ش. و سفر ناصرالدین‌شاه به اروپا و دیدار از موزه‌های كشورهای روسیه، فرانسه، انگلیس، ایتالیا، سوئیس، آلمان و اتریش. وی به تقلید از آن‌ها دستور داد گوشه‌ای از كاخ گلستان را به شكل موزه درست كنند؛ البته این موزه مختص شاه و اطرافیانش بود. اعتماد السلطنه در توصیف آن چنین نوشته است:موزه همایونی خزینه ای است مشحون به زواهر و جواهر گرانبها و ظرایف و نفایس اشیاء و آثار جلیله علمیه و مهمات جریمه قدیم و آلات و ادوات متنوعه و مصنوعات ازمنه سالفه و نتایج خیالات حکمای بزرگوار و تماثیل و تصاویر نگارنده های بی مثل و مانند روزگار، پرده های نقاشی کار، نقاشهای مشهور و حاصل صنایع کارخانه های معروف و ظروف چینی بسیار ممتاز کار چین و سور و انگلیس و ژاپن و بلورآلات کارخانه ساکس ونیز و سایر کارخانه های معتبر و مسکوکات قدیم با صور سلاطین معظم ایران و ... به علاوه تزئینات لایقه بسیار و محصولات رایقه بی شمار که هر یک در عالم هم و درایت و حوزه اطلاع و بصیرت گوهری است بی بدل و در نفاست امتیاز ضرب المثل ..."گرچه این موزه پس از مدتی از بین رفت و جواهرات آن به خزانه‌ی بانك ملی و سلاح های موجود در آن، به موزه‌ی دانشكده افسری سپرده شد.
در سال ۱۲۹۵ ش. نیز مرتضی قلی خان ممتاز الملک یکی از اتاق‌های مدرسه دارالفنون تهران را به فضایی به نام موزه تبدیل کرد و بیش از ۲۷۰ شی تاریخی را در آن گردآوری کرد.
بیش‌ترین جلوه‌ی تاریخ موزه‌داری ایران را اما، باید در موزه‌ی ملی ایران جستجو كرد. موزه ای با الهام از نمای طاق کسرا ،که بعنوان بزرگ‌ترین، مهم‌ترین و قدیم‌ترین موزه کشور و نیز به دلیل قدمت اشیاء موجود در آن، در زمره‌ی یكی از موزه‌های مادر دنیا محسوب می‌شود و در سال ۱۳۱۶ افتتاح گردید.
بندر بوشهر به دلیل ارتباط مستمر با اروپاییان در دوران قاجار که سبب آشنایی این بندر را با موسسات نوین تمدنی فراهم نموده بود جزو معدود شهرهایی بود که برای اولین بار موزه ای از اشیاء تاریخی در آن توسط آلمانی ها دایر گردید.
بنا بر گزارش روزنامه ی مظفری عمارت ژرمنی یا آلمان آباد عمارتی است که فردی به نام "حاجی ناخدا علی بوشهری" بنا به توصیه دکتر رینهارت در سال 1319 ه.ق در خارج از شهر بوشهر بنا گذاشته بود و پس از اتمام در مراسمی که به منظور جشن تولد امپراطور آلمان در بوشهر دایر گردید با حضور دکتر رینهارت و سایر مدعوین اعم از داخلی و خارجی افتتاح شد.لازم به ذکر است که مدت ساخت این بنا هشت ماه به طول انجامیده است.اتاقی که این مراسم در آن برگزارشده چیزی در حدود 20 متر طول داشته و از سقفی بلند و درهایی عالی برخوردار بوده است.
از آنجایی که این اتاق ها تحت نظارت و با مشورت خود دکتر رینهارت ، کنسول آلمان در بوشهر ساخته شده بود . از نظر طراحی به گونه ای بود که در مثَل به مانند اتاق ویژه الماسِ موزه لوور پاریس بود . اینگونه که از توضیحات روزنامه مظفری بر می آید ، قنسول آلمان موزه ای به تقلید از موزه لوور در این عمارت گرد آورده که در نوع خود بی مانند بود . لبیب الملک معتقد است که دکتر رینهارت سی سال از عمر خود را صرف جمع آوری این آثار و اشیاء نمود. از کنار هم قرار گرفتن آثار و اشیاء تاریخی که از اقصی نقاط دنیا و از جمله زنگبار و مصر فرآهم شده بود، موزه ای بین المللی در این اتاق در عمارت ژرمنی در بوشهر بوجود آمد . در کنار این کلکسیون ارزشمند می توان به آثار دیگری که از اروپا و آثار زینتی ممالک شرقی جمع شده بود اشاره کرد . به عبارت بهتر و به زبان گویای روزنامه مظفری" از هر مملکتی یادگاری و از هر بلدی تحفه ای" در این عمارت نگهداری می شد . دکتر رینهارت بواسطه توقف طولانی در زنگبار ، یادگاری های گران بهایی از آن سرزمین از قبیل ؛ شمشیر ، خنجر و ظروف قیمتی با خود آورده و در این اتاق قرار داده بود . وی همچنین به دلیل اقامت چندین ساله در قاره آفریقا و کشور مصر با خود مجسمه هایی از تمثال فراعنه و به ویژه مجسمه کوچکی از ابوالهول آورده و در این سالن قرار داده بود . ظاهرا در گوشه دیگری از این اتاق یا سالن بزرگ ، خیمه کوچکی ترتیب داده و اطراف آن را با قالیچه های ممتاز آویخته و در سوی دیگر اتاق ، تخت و پوست درویشان و تبرزین زرفشان قرار داده شده بود . البته به نظر می رسد که بازدید از این موزه شخصی تنها نصیب نزدیکان و اشخاص عالی رتبه می شده است.
گزارش لبیب الملک و روزنامه مظفری با توصیف عمارت ژرمنی که مقر قنسول دولت آلمان بوده و موزه حاضر در آن که اولین موزه در جنوب ایران محسوب می شده است علاوه بر اشاره نمودن به اهمیت بندر بوشهر در معادلات قدرت های خارجی ، بر پیشرو بودن این بندر در بسیاری از امور فرهنگی ایران نیز صحه گذاشته است.
[کد خبر:AJ39156]
