سجاد بهزادی | روزنامه نگار

اخیرا آمریکا قصد داشت در سازمان ملل با افزودن بندی، بر تحریم های ایران بیفزاید که در جریان رای گیری از کشورها، عراق به این پیشنهاد آمریکا رای ممتنع داد؛ افغانستان نیز در این جلسه شرکت نکرد.

هرچند پیشنهاد آمریکا با ۱۱۰ رای مخالف، ۱۰ رای موافق و ۳۲ رای ممتنع به تصویب نرسید، اما این رویکرد کشور عراق برای بسیاری از هموطنان ناخوشایند بود و علامت سوال جدی پیش آورد.

باید گفت كشورها مناسبات خود را بر اساس منافع شان برنامه ريزي مي كنند. منافع كشورها نیز نه در انزوا ماندن بلکه در بين المللي بودن آنها تامين مي شود. عراق يكي از دهها كشور توسعه نيافته در جهان است كه مي خواهد براي رسيدن به پيشرفت و توسعه ارتباط بين المللي خود را تقويت كند.

براساس اين معادله، وقتي عراق كشور ايران و آمريكا را در دشمنی با يكديگر مي بيند به نفع كشوري غش مي كند كه بين المللي تر است. از طرفي اين كشور آنقدر هم قدرت و نفوذ ندارد كه بخواهد حتي در يک نزاع و کشمکش بين المللي و منطقه اي راي خود را الزاما به حق دار بدهد، بلكه راي خود را در بهترين شرايط ممتنع صادر مي كند.

مصداق اين سخن اقدام چند روز پيش دولت عراق در رای معنادار به تلاش ایالات متحده آمریکا برای احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بود. كشور عراق با اين كار اين پيام را به همسايه خود داد كه اگر هم به سمت آمريكا غش نكند در بهترين شرايط در تنش بین ایالات متحده آمریکا و ایران فعلا بي طرف خواهد بود.

هیچ تضمینی هم نیست که تا همیشه بی طرف بماند. بلافاصله بعد از اینکه وابستگی های ضروری اش نیز به صورت کامل با ما برطرف شد ممکن است حتی علیه ما و بر اساس منافع و موقعیتی که در آن قرار دارد تصمیم جدیدی بگیرد.

كشور عراق تنها كمي قبل تر هم، از انزواي كشور ما در جايي ديگر عليه ایران استفاده كرد. زمانی که عراق بابت واردات گاز بیش از معادل ۵ میلیارد دلار به ایران بدهکار می باشد و مبلغ ۳ میلیارد دلار آن در بانک عراقي مسدود و غیرقابل استفاده مانده و بیش از ۲ میلیارد دلار از بدهی سررسیدشده این کشور نیز هنوز از پرداخت نشده است.

افزون بر اینها، طرف عراقی، طبق قرارداد فی مابین، بیش از یک میلیارد دلار نیز به شرکت ملی گاز ایران بابت جرائم قراردادی بدهکاری دارد اما در هيچ كدام از موارد قصد ندارد پولي به ايران پرداخت كند.

اين رفتار دولت عراق از سر نداري نيست. اين كشور اكنون چندين برابر ما نفت صادر مي كند. او هم مانند بسیاری از کشورها، تحريم هاي كدخدا را بهانه كرده است و نمي خواهد در ابعاد بین المللی همسايه خود را كه به خاطر تحريم هاي يک طرفه آمريكا تنها شده است درك كند. او منافع كشور خود را از سر دلسوزي با كشور همسايه برنامه ريزي نمي كند و هرگز نمي خواهد آمريكا را كه یک ابر قدرت جهاني است آزرده خاطر كند.حتي آن آمريكايي كه رئيس جمهورش ترامپ باشد و در آستانه ترك كاخ سفيد.

از طرفي حافظه تاربخی ما می گوید عراق کشوری است که سالهای سال در جنگ و ناامنی و فقر روزگار را سپری کرده است. سالیان سال مانند امروز ایران زیر شدیدترین تحریم ها بوده است و باید حال ما را بیش از دیگر کشورها درک کند.

در حقیقت اینکه حافظ شیرازی می گوید "شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل، کجا دانند حال ما سبکباران ساحل ها"؛ اما عراق چرا حال امروز ما را درک نمی کند. او که شب های سیاه و بیم و موج و گرداب کم نداشته است پس چرا کشور همسایه خود را درک نمی کند؟ مگر ما امنیت عراق را به بهای خون دل مردمان و سرداران خود تامین نکردیم؟! مگر دو کشور شیعه نیستیم و مرجع دینی – ملی و مذهبی مشترک با هم نداریم. حتی در انقلاب و تحولات کشورهای هم نقش مستقیمی داشته ایم؛ پس چرا عراقی ها مدام به ما خنجر می زنند؟!

در پاسخ این پرسش ها باید گفت مادامی که در بین دولت های جهان تنها باشیم و همچنان برای هم سویی با روندهای جهانی تردید داشته باشیم عاقبت ما همین است و دوست از پشت خنجر می زند و کاری نمی توان کرد. چه کسی تضمین می دهد فردای امروز، ونزوئلا و سوریه نیز با ما چنین نکنند. یقین بدانیم همه کشورها براساس منافع خود برنامه ریزی می کنند و منافع نیز به دنبال حضوری قدرتمند تر در عرصه های بین المللی حاصل می شود.

اگر واقعا می خواهیم براساس سند چشم انداز در افق ۱۴۰۴، ایران را کشوری توسعه یافته با جایگاه نخست اقتصادی در کشورهای منطقه (افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، بحرین، گرجستان، ایران، عراق، اردن، قزاقستان، کویت، قرقیزستان، لبنان، عمان، پاکستان، قطر، عربستان سعودی، سودان، سوریه، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، امارات متحده عربی، ازبکستان و یمن) تصور کنیم، راههای نرفته فراوانی همچنان بر زمین مانده است.

ما بیش از آنکه امروز عراق و فردا ونزوئلا و پس فردا سوریه و فلسطین را خیانت کار بنامیم، باید ایدوئولوژی و منافع کشور خود را بازتعریف کنیم. باید مشترکات جهان شمول بیشتری با دنیا داشته باشیم و بین المللی تر باشیم. حسرت توسعه را تمام کنیم ودر این راه گام های عملی برداریم.

* توسعه و جامعه جم