آینه جم،محمد جعفری: منافع ملی مجموعه ای از اهداف یک کشور خارج از پهنه سرزمینی را شامل می شود که برای حصول آن تلاش می کند و منافع منطقه ای کلیتی از همان منافع در مقابل کشورهای موجود در منطقه ای خاص را در بر می گیرد.
تعاملات کشورها برای پیشبرد منافع ملی و تضادزدایی با سایر کشورها حصول منافع منطقه ای را رقم خواهد زد.
دراین نوشتار سعی بر این است که همین الگو به داخل مرزها تعمیم یابد با این تفاوت که برخلاف سطور بالا، منافع منطقه ای یا استانی زیر مجموعه ای از منافع ملی قلمداد می گردد. با این پیش زمینه نوع دیدگاه های متعدد موجود مورد بررسی و موشکافی قرار گرفته و راه های برون رفت از ایجاد سوء تفاهم های فعلی به اختصار بیان می گردد.
منافع ملی در این جا نوع نگاه مرکزنشینان به مناطقی مانند بوشهر و تلقی آنان از معادله منفعت میان مرکز و مناطق و استان هاست. منافع منطقه ای یا استانی نیز می تواند دیدگاه یا حتی توقع استان بوشهر و مناطق مشابه از پایتخت تلقی گردد. در این بین با توجه به شرایط موجود می توان تعریف جدیدی تحت عنوان منافع میان منطقه ای یا میان استانی نیز به تعاریف پیشین افزود که نوع نگاه همسایگان و توقعات آن ها از داشته ها و پتانسیل های مناطق همجوار را بیان می کند. مثال بارز این نوع نگاه می تواند انتظار مناطق همسایه در استان های فارس و هرمزگان از عسلویه و پارس جنوبی باشد.
برای شفاف تر شدن موضوع می توان هر کدام از این سه نوع نگاه یعنی:
-نگرش استان نشینان
-نگرش مرکز نشینان
– و نگرش همسایگان
را مورد بررسی و مقایسه قرار داد.
با توجه به گستردگی مباحث هر کدام از موارد بالا در یک نوشتار جدا مورد بررسی و کنکاش قرار خواهد گرفت.
- نگرش استان نشینان(منافع استانی یا منطقه ای)
مطالبه گری اجتماعی و اقتصادی مردم استان بوشهر در دهه هفتاد خورشیدی و با استقرار گسترده صنایع نفت و گاز و پتروشیمی در جنوب استان شکل تازه ای به خود گرفت. البته در گذشته نیز سابقه ای پراکنده و سازمان نیافته در صنایعی مانند تاسیسات اتمی بوشهر، جزیره خارگ، صدرا و گاز فجر جم به چشم می خورد. مردم و مسئولین در ابتدا منافعی مانند به کارگیری نیروی انسانی بومی و گاهی تخصیص بودجه توسعه ای برای مناطق همجوار را دنبال نمودند و پس از آن خواهان موارد دیگری مانند حق آلایندگی، الزام صنایع به مسئولیت های اجتماعی (CSR) شدند.
در این سه دهه داستان های بسیاری بر این مردم و منافعشان حادث گردید. از شایعات گاه و بیگاه انتزاع گرفته تا عدم اجرای کامل مصوبات و بخش نامه های متعدد در زمینه تامین نظر استان نشینان از صنایع مستقر در استان.
البته این عدم توفیق دلایل متعدد دارد که شاید یکی از دلایل آن عدم انسجام مسئولین استان در تحقق اهداف و آمال برخواسته از این مصوبات و بخش نامه ها باشد. نداشتن وحدت رویه حتی بین نمایندگان استان نیز به وضوح مشهود است.
هنوز برای برخی مسئولین استان، پارس جنوبی قسمتی جدا افتاده و ناشناخته از استان تلقی می گردد که فقط کیف پولی در پشت ویترین و دست نیافتنی و گاهی قابل دسترس و ناخنک زدنی است.
تا زمان وجود چنین تفکر جزیره ای آینده چندان روشن و امیدوار کننده نیست. البته باید یادآور شد که نگاه مردم استان و توقعاتشان کاملاٌ به حق و به جاست و اصل انتقاد بر رفتار مسئولین وارد است که چرا پس از چند دهه هنوز نتوانسته اند استان و صنعت را با هم آشتی داده راه را برای پیشرفت معقول و متوازن استان در کنار صنعت هموار سازند. توقعات مردم زمانی محقق و آمال آنان زمانی قابل دسترس می شود که مطالبات قانونی مردم استان در کانالی قانونی و کاملاٌ روشن به مرکز نشینان و تصمیم گیران منعکس گردد تا سرنوشت مناطق نفت خیز و پربرکت و آباد پیشین و آلوده و محروم فعلی گریبان بخش های صنعتی استان بوشهر را نگیرد.
در درجه اول برای مطالبه مطلوب، استان باید روابط خود را با صنایع مستقر در دل خویش تعیین تکلیف نماید و بداند طی افق های برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت توقع و خواسته طرفین از یکدیگر چیست؟
تا زمانی که استان در بند توقعات سطحی و زودگذر از صنایع است و راهبرد مشخصی در این زمینه ندارد و به تعریفی مشخص از مطالبات و خواسته های خود نرسیده است هیچگونه توقع کلیدی و مهمی قابل تحقق نیست و نوع نگاه قیم مابانه و از بالا به پایین در مناسبات فی مابین جاری و ساری است.
آیا تاکنون از خود پرسیده اید در حوزه نفت و گاز، چرا استان بوشهر تنها برای داشتن کرسی مدیرعامل سازمان منطقه ویژه که ذاتاٌ و ماهیتاٌ یک شرکت خدماتی است برنامه دارد اما در طول سالیان متمادی هیچ گاه مطالبه ای مشخص از شرکت های تولیدی و کلیدی پارس جنوبی نداشته است؟
جالب است بدانید گاهی در استان ما برخی از متولیان و موکلان مردم برای حذف نیروهای بومی در محدوده مناطق گازی و نفتی استان ورود می کنند و حتی گاهی شاهد بوده ایم که برای این سمت ها از افرادی خارج از استان حمایت کرده اند اما هیچ گاه حاضر نبوده اند حقوق مردم را از شرکتهای اصلی مطالبه نمایند.
