دکتر ایرج مزارعی، کارشناس روابط بین المل: یکی از کشورهای که در سیاست خارجی آن نقش نفوذ و لابی از موقعیت و جایگاه ویژه و ممتازی برخوردار است، کشور  آمریکا میباشد به طوری که میتوان این کشور را نماد کشور گروه های لابی زن در سیاست خارجی در جهان برشمرد.

در شهر واشنگتن، خیابانی است به نام K Street که مرکز مؤسسات حرفه ­ای در صنعت و هنر لابی در سیاست است و عملا مکانی شده که از ان طریق میتوان در سیاست داخلی و بویژه خارجی امریکا تاثیر ژرف و عمیق گذاشت. عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ رسما عنوان کرده که فقط در این سال، ۱۵۰ میلیون دلار صرف لابی و نفوذ در دستگاه های حکومتی و همچنین جامعه آمریکا با هدف در مسیر قرار دادن سیاست خارجی امریکا با خود و تقابل با ایران هزینه کرده است. به بیانی دیگر هرگروهی، در آمریکا از ساختار قوی و پول بیشتر و جامعه شناسی و روان­شناسی منسجم تر برخوردار باشد، ظرفیت اثرگذاری بر فرایند سیاست­­گذریها در آمریکا را بیشتر پیدا می­کند.

هر چند که ایران از ظرفیت و پتانسیل بلفعل و بلقوه بسیار بالایی در منابع طبیعی، توریسم، بازار و... برخوردار میباشد اما ذهنیت امریکا علی رغم سیاست عدالت محورانه و انسان دوستانه ایران  همیشه منفی است؟ تقریباً هر  شهروند خارجی که به ایران سفر می­کند بلافاصله متوجه میان ذهنیت قبل از سفر و واقعیت بعد از سفر می­شود. اصلی روان­شناسانه در روابط ­بین­ الملل وجود دارد که این شکاف را توضیح می­دهد  به این معنی که در صحنه جهانی، ذهنیت به مراتب مهم­تر از واقعیت و حقیقت است. حال سوال این است که ذهنیت نسبت به ایران و ایرانی از کجا پردازش می­شود و شکل می­گیرد؟ در مسکو؟ در شانگهای یا برلین؟ هیچکدام. شاید غالب ذهنیت نسبت به ایران، در آمریکا و در ساخت قدرت آمریکا شکل می­گیرد. ما ایرانی ­ها انتظار داریم دیگران نسبت به ما منصف باشند و یا اخلاقی رفتار کنند. این انتظارات با واقعیات جهانی که مبتنی بر منافع ملی و سود است نه اخلاق و عدالت سازگار نیست.

بدون شک پارلمان و سنای آمریکا که نسبت به ایران قوانین متعددی را تصویب و اجرا میکند، سازنده اصلی این  ذهنیت در مورد ایران نیستند بلکه مصرف­ کننده آن هستند، چرا که سه  گروه لابی در آمریکا نسبت به ایران، ذهنیت اساسی دستگاه وزارت خارجه را طراحی می­کنند:

۱- تشکیلات نظامی امریکا و سازمان پنتاگون که سیاستهای توسعه طلبانه و تجاوزگرانه دارند و ایران را در تقابل با این استراتژی خود در سطح منطقه خاورمیانه وجهان میبیندد.

۲- تشکیلات حامی لابی رژیم صهیونیستی و اسراییل که عملکرد ایران را به طور کلی  در تضاد با منافع و امنیت پایدار اسراییل می­دانند.

۳- وضلع سوم این مثلث نیز لابی عربستان سعودی و دلارهای نفتی این کشور است که دل خوشی از موفقیتهای ایران در بعد منطقه ای و جهانی ندارد و هر روز نیز در حال شکست و عقب نشینی از مواضع خود در مقابل ایران در زمینه های مختلف میباشند.

بدون شک دایره توافق، تفاهم و اجماع این گروههای قدرتمند به مراتب بیشتر از اختلاف­ نظر آنها در مواجه شدن با جمهوری اسلامی ایران میباشد. به نظر میاد که هر سه ضلع مثلث، از یک استراتژی کانونی تبعیت می­کنند و ان نیز تضعیف ایران و در نهایت فروپاشی نظام جمهوری اسلامی ایران میباشد. آنها از طریق رسانه های خود عنوان  می­کنند که ایران کشوری است کهن، با تاریخی پرافتخار، صاحب سبک و ادبیات و دارای منابع طبیعی و انسانی غنی که این تاریخ و هویت در جای دیگری در حال هزینه شدن میباشد و  به زعم آنها  تفکر و ایدولوژی جمهوری اسلامی ایران، مزاحم و در تضاد با منافع آمریکا، اسراییل و عربستان در منطقه خاورمیانه است.

این مثلث شوم از پیروزی انقلاب اسلامی استراتژی و رویکرد خود را  بر این مبنا استوار کرده اند که باید به صورت دائمی، ایران را زیر فشار اقتصادی و سیاسی قرار داد.

از طرفی دیگر، ثبات سیاست خارجی جمهوری اسلامی طی چند دهه گذشته، زمینه­ ساز ثبات راهبردهای این سه قطب قدرتمند و مؤثر لابی آمریکا نسبت به ایران بوده است که به نظر می­رسد این لابی ها با طراحی  استراتژی چون: فشار تدریجی و دائمی، تداوم تحریم ­ها، محدود کردن منابع مالی، ممانعت از انتقال دانش و تکنولوژی، ایجاد نگرانی در میان بنگاهها و بانکهای اروپایی و ژاپنی، جلوگیری از سرمایه­ گذاری خارجی و انزوای سیاسی ایران در صدد فروپاشی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران هستند. بعبارتی دیگر حفظ ایران در حد بقا و ممانعت از رشد و توسعه و پیشرفت از مهمترین راهبرد این لابی ها میباشد.

اما سرعت رشد و توسعه ایران در ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی و نظامی ایران را  نه تنها به یک کشور برخوردار در منطقه خاورمیانه تبدیل کرده است بلکه در بعد جهانی نیز ایران به کشور قابل توجه در معادلات مختلف تبدیل شده است  که این حرکت و خط رو به رشد خود زمینه نارضایتی دوچندان گروهای لابی آمریکا در سیاست خارجی را فراهم کرده است که اوج آن را در سیاست پریشان و درهم دولت لابی زن و دلال ترامپ این روزها شاهد میباشیم.