آینه جم- الهام بهروزی
استان بوشهر سال‌هاست که برای تبدیل شدن به قطب گردشگری به‌ویژه گردشگری دریایی در جنوب کشور خیز برداشته؛ خواسته‌ای که البته معقول و شدنی است؛ چراکه ظرفیت‌های مستعد و بکری را در خود جای داده که با اندکی ساماندهی می‌تواند تحول عظیمی را در صنعت گردشگری این منطقه ایجاد کند.
در نوشتارهای متفاوتی به ظرفیت‌های گردشگری و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی استان پرداخته شده؛ اما در این اقلیم تاریخی، همچنان ثروت‌هایی وجود دارد که آن‌گونه که باید، ارزش‌گذاری نشده و از آنها در توسعه صنعت گردشگری استفاده نشده است. از جمله این ثروت‌های خدادادی و بکر می‌تواند به تالاب‌ها اشاره کرد که پرثمرترین و پرتولیدترین اکوسیستم‌های استان را تشکیل می‌دهند؛ چون زیستگاه امن و مغذی برای جانوران به‌شمار می‌روند.
پرندگان، یکی از زیستمندان همیشگی تالاب‌ها به‌شمار می‌روند؛ پرندگانی از هر طیف اعم از آبزی و کنار آبزی؛ مهاجر و بومی. زیست و حضور این پرندگان در تالاب‌های استان نظیر حله، دیر- بردستان و خورهای محلی منظره زیبایی را پیش روی تماشاگران و گردشگران می‌آفریند. این تالاب‌ها به‌خصوص در نیمه دوم سال که بارندگی‌های پربار و وضعیت آب و هوایی مطلوبی بر استان حاکم است، مملو از قاب‌های چشم‌نواز و منحصربه‌فردی است که جان می‌دهد برای راه‌اندازی صنعت پرنده‌نگری در استان.
پرنده‌نگری که یکی از شاخه‌های طبعیت‌گردی و بوم‌گردی است، در جذب گردشگر و توسعه گردشگری نقش پررنگی را ایفا می‌کند؛ اما به‌شرطی که اصول و قواعد آن رعایت شود؛ اصولی که بر مدار احترام به منابع‌طبیعی، حیات‌وحش و محیط‌زیست می‌چرخد. بی‌شک با توسعه صنعت پرنده‌نگری نه تنها استان به توسعه پایدار نزدیک می‌شود، بلکه گردشگری سبز در این خطه سالخوره و غنی ترویج می‌یابد؛ چراکه این صنعت علاوه بر جذب گردشگر و جلب توجه قشرهای مختلف جامعه، در حفاظت از زیستگاههای طبیعی پرندگان نقش مهمی ایفا می‌کند؛ به عبارت بهتر، در پرنده‌نگری، گردشگر یا پرنده‌نگر تنها به لذت مشاهده پرندگان، بدون تماس و لمس پرنده‌ها در زیستگاههای طبیعی آنها اکتفا کرده؛ به‌طوری که از حضور آنها در سایت‌ها پرنده‌نگری در محدوده تالاب‌ها تنها یک رد پا می‌ماند.
پرنده‌نگر که گردشگرانی طبیعت‌دوست و حافظ محیط زیست به‌شمار می‌روند، بدون هیچ‌گونه مزاحمتی به تماشای پرنده‌ها می‌پردازند و اگر احیانا در هنر عکاسی هم مهارتی دارند، به ثبت تصاویری از آنها می‌پردازند. از همین روی، پرنده‌نگری بهعنوان شاه‌کلید گردشگری سبز شناخته می‌شود؛ چراکه ضمن اینکه بر مصرف بهینه انرژی و پایداری محیط تمرکز ویژه‌ای دارد، ظرفیتی بالقوه‌ای برای اشتغال‌زایی و کاهش فقر به‌شمار می‌رود. بدیهی است این نوع گردشگری زمینه‌ساز کاهش هزینه انرژی، آب و زباله می‌شود و ارزش تنوع زیستی، اکوسیستم و میراث فرهنگی را بالا می‌برد.
بنابراین تالاب‌های استان نظیر حله و دیر-بردستان که در سال‌های اخیر تحت تاثیر سدسازی و اختصاص نیافتن حقابه تالاب یا جاده‌کشی‌های غیراصولی و پروژه‌‍‌های شیلاتی تهدیدآمیز در معرض نابودی محض قرار گرفته‌اند، می‌توانند با اهتمام مدیران ادارات کل حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، به سایت‌های پرنده‌نگری با کمترین دخل و تصرف تنها با ایجاد سازه‌های کم‌خطر و عاری از هرگونه تهدیدی برای زیستمندان این تالاب‌ها مبدل شوند و با حیاتی دوباره، به توسعه پایدار استان کمک کنند.
جنگل‌های حرا، دیگر فرصت طبیعی است که در گستره خود جانوران، گیاهان و پرندگان متعدد و کم‌نظیری را جای داده‌اند. جنگل‌هایی که گستردگی آنها در قسمت جنوبی استان بوشهر بیشتر به چشم می‌آید. جنگل‌هایی که بخش قابل توجهی از آنها در دیر و نایبند قرار گرفته و گل سرسبر جنگل‌های استان به‌شمار می‌روند. این جنگل‌ها مناظر و چشم‌اندازهای منحصربه‌فردی را در خود جای داده است و در فصول خوش آب و هوای سال پذیرای خیل عظیمی از گردشگران و مسافران است. بی‌شک راه‌اندازی سایت‌های پرنده‌نگری در قسمت‌هایی از این جنگل‌ها که باز یکی از غنی‌ترین اکوسیستم‌های جانوری استان هستند، نقش بسیار بسزایی را در توسعه گردشگری به‌ویژه گردشگری سبز ایفا خواهد کرد.
این جنگل‌ها که زیستگاه غنی برای جانوران، گیاهان و پرندگان بومی است، پناهگاه امنی برای پرندگان مهاجر نیز به‌شمار می‌رود؛ پرندگانی نظیر فلامينگو، گيلانشاه، پليكان سفيد، سليم، آبچليك،كاكايي، پرستوهاي دريايي، اگرت پاخاكستري و... بی‌شک تماشای این پرندگان و کنش و واکنش‌هایش در پهنه این جنگل دیدنی در عین اینکه لذت‌بخش است، اطلاعات و داده‌های خوبی از زیست خود به گردشگران و مسافران طبیعت‌دوست می‌دهد. از این‌رو، ضرورت راه‌اندازی و توسعه سایت‌ها و صنعت پرنده‌نگری در استان بیش از هر زمانی احساس می‌شود. البته در سال‌های گذشته از سوی برخی سمن‌های محیط زیستی، دوره‌های مختلفی درباره پرنده‌نگری با حضور اساتید پرنده‌نگری کشور در بوشهر برگزار شده ولی توسعه این صنعت در استان نیاز به برنامه‌ریزی منظم، پیوسته، صحیح و هدفمند دارد تا به پویایی برسد و به رونق جوامع محلی و اشتغال‌زایی در نقاط مستعد استان بینجامد.
پرنده‌نگری از دید کارشناسان گردشگری، صنعتی پرطرفدار و حامی محیط زیست و موثر در توسعه پایدار کشور شناخته می‌شود و فصل پاییز که فصل ورود پرندگان مهاجر به کشور است، مناسب‌ترین فصل برای رونق این صنعت است. از دید این کارشناسان، برای شروع پرنده‌نگری یک دوربین، یک کتاب راهنما و یک دفترچه یادداشت نیاز است که تهیه آن هم ارزان و هم آسان است، البته پرندهنگرهای حرفه‌ای چون علاقه به ثبت تصویر پرنده دارند دوربین عکاسی هم می‌خرند و عکس‌برداری میکنند. تقریبا همه پرندهنگرهای واقعی به حفاظت از طبیعت ایمان دارند و برای هرچه بهتر انجام شدن این فعالیت بر پایداری زیستگاه‌ها و حفاظت از محیط زیست، پافشاری میکنند. از دید آنها، یک زیستگاه تخریب شده، جایگاه مناسبی برای تماشای پرندگان نخواهد بود. از این نظر، اگر این فعالیت با مدیریت مناسبی انجام شود؛ بهعنوان بازوی حفاظتی پرتوانی در خدمت سازمان‌‌های حفاظتی محیط زیست خواهد بود و می‌تواند بخش بزرگی از نظارت و پایش ارزیابی زیستگاه‌ها و مناطق طبیعی را به انجام رساند که خود مساله بسیار مهمی است.
همچنین کارشناسان گردشگری و اساتید پرنده‌نگری بر این باورند که تنوع زیستی در راستای اکوتوریسم و استفاده پایدار از طبیعت با هدف حفاظت از آن بستری ایجاد می‌کند که امروز تمام چرخ‌های اقتصاد دنیا بر مدار آن می‌چرخد، حال اینکه ما چقدر از این پتانسیل بهره‌مند هستیم، می‌توان گفت تقریبا هیچ؛ در حالی که با انجام یک‌سری برنامه‌های علمی و میدانی می‌توان از این ظرفیت در استان استفاده کرد؛ چون پرنده‌نگری به تجهیزات و سرمایه آن‌چنانی نیاز ندارد و فقط یک دوربین و یک کتاب می‌خواهد، بنابراین هزینه‌بر نیست و می‌توان از این صنعت که امروزه خیلی از کشورهای دنیا برای آن میلیونی مسافر جابه‌جا میکنند؛ به نحو مطلوبی برای اشتغال‌آفرینی و درآمدزایی در استان بهره برد./بامداد24
[کد خبر:AJ41860]
