جلگه ي جم و ريز به طول تقريبي 43 کیلومتر و عرض متفاوت از 100 متر تا 7 كيلومتر، به لحاظ موقعيّت كوهستاني و ارتفاع مناسب، از شرايط اقليمي مساعدي برخورداراست. وجود آب شيرين و هواي نسبتاً معتدلِ ( نسبت به نواحي اطراف) اين منطقه ي مرتفع كه به مثابه ي فلاتي بر مناطق گرم، خشك و سوزان همجوار مشرف گرديده، محيط زندگي را براي ساكنان اين مكان، امن و امان ساخته است. لطافت چنين محيطي، زمينه ي مناسبي براي جولان طبع و ميدان داري ذوق خواهد بود؛ چنان كه ملا حسن كبگاني متخلص به محمود، در مدیحه ای محيط فرحبخش جم را توصيفي مستوفی نموده است :
یا حبّــذا به صفحه ی عشـرت فــزای جم یا مرحبا به عرصه ی محنت زدای جم
یابــد حیــات و طایر گــردد بسان مــرغ بر سنگ بگذرد چو نسیم صبای جم
گر خود سوای جنّت جایی طـرب فزاست هر گـز مگو که باشد آنجا سـوای جم
باشــد ورای جنّــت اگـر جنـّـت دگـر باور مکن که بـاشـد آنجـا ورای جـم
در خاک دشتـیم چمن عیش گو چــو من در آتشـم ز حسرت آب و هـوای جم
در آب صافیش که به معنی چو آینه است پیداست حسن صورت و لطف وصفای جم
............................................................... .................................................................
کهسار درعلامت زین رو علم شـده است کافراخته است پوزه ی پتری لـوای جم
انـدر کـریــوه گـاه گـلوی گلی قـلات بر خوان عشرت آیـد هر دم صلای جم
با سر به چرخ آمده بیخود بـرای سیــر بر گوش چرخ آمده گویی صدای جم
مردم گشـاده دل شــود از سیـر باغ و من دل بسـته ام همیشه دَرِ دلگشـای جم
گـر بــاده خــوار ســایه ی بیـد بلنـد او بیند بهشت را نگزیند به جای جم
حسـن و صفای باغ قــلاتو اگــر کـسی بیند به چشم، جان بدهد در بهای جم
از دل جمــال بــاغ جلالیـش در خـفـا زنگ جلی زداید رنگ جلای جم
اقبـال قائــدی کند ار سـوی ، بـرکسی بینی هزار بـاغ ارم در فضـای جم
.............................................................. .......................................................
نبوي بزرگ از خطّه ي ادب خيز دشتي نیز که در دوران ریاستش بر آموزش و پرورش کنگان، شبي گذرش به اين سامان افتاده و در مجلس اعیان جم محفل ادب را درک نموده، به توصيف این مكان و ساكنان آن پرداخته است :
خواهم گـذر کنم به سـوي گلسـتان جم خوشبو کنم دماغ خود از بوستان جم
طوطي طبــع را به سخــن آورم کــه تا گويد زسرگذشت و هم از داستان جم
آب و هـواي جــم تو چه داني نظافتــش داندکسي که کرده مکان در مکان جم
ازبس هوا لطيف وصاف چوآيينه مينمود پيــدا ستـارگان همه در آسمــان جم
ازهرطرف به لحن خوشي چهچه ميزدند در بـاغ روي شاخه ي گل بلبـلان جم
خواهي که بشـنوي سخـن فارسي ناب اينک شنو ز مردم شيـرين زبـان جم
............................................................ ...........................................................
شمسي زاده، شاعر خوش بیان گناوه اي هم در سفري که به ديدار شاعر فقيد منوچهرآتشي (در زمان اشتغال وی در پالایشگاه گاز جم) آمده، توسن طبع را چنین به جولان درآورده است :
ملک دل، شهر صفا جلوه مهر، آیت لطف عرصه نعمت بی حدّ و شمار جم وریز
درّه ای در دل کهسار، چو درّی به صدف گل به دامن ز یمین و ز یسار جم وریز
مردمش خوشخط و صاحبدل و صاحبنظرند پیر و برنا همه ی ایل و تبار جم و ریز
عارفانی همه خوشگوی و ادیبانی فحل سره مردان هنر دار به دار جم و ریز
دامنی سبز به بر کرده لمش کرده به کوه سبز پوشان همه سوغاشیه دار جم وریز
............................................................. .........................................................
مشهدی علی رفيعي شاعر خوش ذوق جمي نيز در باره ی برخي نواحي جم از جمله آبادي هاي پدري و باده خوار، توصیفاتی مناسب ارائه نموده است :
به جم کوهي بود پدريش نام است ز شــوکت ، کوه البـرزش غلام است
به بـاغ و آب شيرينش ، رفيـعي نه بــاغي ، بلکه فردوسي تمـام است
*****
جبال پدري جم بس رزين است صفاي بـاغ ، چون خلـد بـرين است
پس از انهـار جنّت ، يـاد نـارد که آبـش ، هم لـبن هم انگبـين است
*****
هواي باده خوار و طرف گلزار صفاي باغ نارنج و گل و نار
رفيعي خوشتراست ازعمرجاويد رفيقان شفيق و وصل دلـدار
باري؛ فضا و آسمان صاف این ناحیه ی ییلاقی، دلهاي ساكنان اين ديار را آيينه سان شفّاف نموده؛ ذهن ها را فعّال و متحوّل و افق هاي ديد آنان را روشن ساخته؛ خرد را پويايي و ظرافت؛ و قريحه و طبع را آراستگي و لطافت بخشيده؛ شیرینی، سبکی و روانی آب این جلگه، عذوبت لسان و سلاست بیان جلگه نشینان را موجب گردیده است. از یک سو؛ ابهّت و استواری كوهستان، روحيّه ی رشادت و حماسه را در مردمان ايجاد نموده و از سوی دیگر؛ عرصه و فضای سرسبز باغ و اعتدال طبیعی هوا، ذوق ادبی و شوق شعری آنها را سیّال و روان ساخته است.
خاک را زنده کند تربیت بـاد بهار سنگ باشد که دلش زنده نگردد به نسیم[1] !
شايد بر اساس سلسله نيازهاي آدمي در مدل آبراهام مزلو از دانشمندان علم مديريّت نيز بتوان گفت كه وضعيّت مساعد زندگي در چنين محيطي تا حدّي زمينه ي پردازش مراحل بالاتر نيازمندي ها از جمله تعلّق و محبّت اجتماعي، احترام و عزّت، خود شكوفايي، دانايي و زيبايي را فراهم آورده است. با اندكي دقّت در آداب معاشرت، محفل گرايي، مجلس آرايي، گويش و گفتار آرايه اي و ديگر جوانب فرهنگي مردم جم، تأثير شرايط محيطي را به خوبي نشان مي دهد.
به طور كلّي؛ مجموعه ی اين عوامل محیطی، فضای منطقه ی جم و ریز را هنر خيز و ادب پرور ساخته؛ ضریب بالای هوشی را به کودکان و جوانان ارزانی داشته؛ زبان محاوره ی مردمان را سلیس و شیوا و ذوق خوشنویسی، شاعری و موفقیّت تحصیلی در رشته های مختلف را به فرزندان این مرز و بوم هدیه داده است.
2- ارتباطات منطقه ای و روابط سياسي و اجتماعی: از دوران باستان تا کنون، ارتباطات چه بر پایه ی فعّالیّت ها و مبادلات تجاری و چه متأثّر از ارتباطات سیاسی و اداری حتّي برخوردها و مجادلات نظامی، تأثیرات متقابل فرهنگی را موجب گردیده است. اين روند تأثيري، در همه ي مناطق كم و بيش نمايان است. براي مثال : نضج تاریخي و بسط فرهنگي اسلام در اقصی نقاط شرق آسیا تا سرحدّات آفریقا و اروپا، شاهدی بر این مدّعا و فرآیند تأثیرگذاری بوده است.
هر چند که جلگه ی جم با ارتفاع نسبتاً زیاد 700 متری، در فاصله ی کوتاه 20 کیلومتری از نقطه ی صفر ساحل دریا، نسبت به مناطق همجوار، از سختی تردّد و صعوبت ارتباط در گذشته حکایت دارد؛ با این وصف؛ همجواری با 5 شهرستان از دو استان فارس و بوشهر با تنوّع فرهنگی و همچنین شهر شیراز به عنوان مرکز ایالتی، شرایط و زمینه ی مناسبی برای تعاملات و تقابلات فرهنگی و ادبی ایجاد نموده است. به عبارت دیگر؛ کنشهای فرهنگی در قالب روابط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، موجبات تأثیر و تأثّر فرهنگی را فراهم آورده؛ به گونه ای که دو قطب فرهنگی از شرق و غرب جم یعنی شیراز و دشتی در خلال ارتباطات و تعاملات، بر غنا و فربهی ادبیّات این منطقه افزوده و کمال هم نشینی را آفریده است. این شرایط؛ به ویژه در دو سه سده ی اخیر یعنی دوران قاجار و پهلوی به لحاظ ارتباط حاکمان محلّی با مرکز ایالتی فارس و حومه و همچنین روابط منطقه ای با مرکز ناحیه ی دشتی و بوشهر به لحاظ ارتباطات فرهنگی، دوره ی طلایی به حساب می آید. وجود افراد شاخص فرهنگی و ادبی مانند فرهاد میرزا معتمدالدوله ی قاجار در نوبتهای دوگانه ی والی گری فارس و محمّد خان دشتی در مقام ضابطی دشتی در برهه ی یاد شده و ایجاد زمینه های مساعد برای رشد مراکز علمی و فرهنگی و ادبی، حاکمان محلّی جم را وادار به ارتباط بیشتر و فعّالیّت مشابه در زمینه ی فرهنگی نمود. اوج این موقعیّت، در دوره ی حکمرانی محمّد علی خان پریشان بروز و ظهور یافت و از آن پس؛ دستگاه حاکمان محلّی نیز به تبع از درگاه فرمانروایان منطقه ی و ایالتی، مرکز و مأمن ادیبان و شاعران گردید و توسعه ی فرهنگی در دستور کار قرار گرفت. حضور شاعر گرانمایه ی دشتی ملاحسن کبگانی متخلص به «محمود» و معروف به «آخوند» در جم و گذراندن بیش از نیمی عمر خود در جم، علاوه بر جاذبه ی طبیعی، نشان از بستر مناسب اجتماعی و موقعیّت مطلوب فرهنگی جم داشته است. مجموعه ی شرایط گفته شده را می توان یکی از پایه ها و مایه های تعالی فرهنگ و ادب منطقه ی جم دانست.
3- سنّتهای حسنه ی اجتماعی و فرهنگی : در همه ی جوامع، برخی سنّتها و آداب ورسوم اجتماعی، موجبات تعالی فرهنگی را فراهم می آورد. در هر جامعه ای که در روابط اجتماعی ساکنانش مراودات مستمر و ارتباطات دائمی با رویکرد پرورش فکر و تقویت ذوق صورت پذیرد، فرهنگ و ادب در آن جامعه رشد و توسعه می یابد.
تاریخ دو سه سده ی اخیر جم، با همه ی درگیری های قومی و اختلافات قبیله ای، حکایت از آداب و سنن اجتماعی و مراسم و آیین های فرهنگی و ادبی دارد. شب نشینی ها و برگزاری محافل ادبی و کتابخوانی، از سنّتهای خوب ساکنان جم می باشد که در گذشته ای نه چندان دور، رسمی رایج بوده است. اگر چه در گذشته، برگزاری محافل رسمی ادبی به مثابه همایش ها و سمینارهای امروزی در جم معمول و مرسوم نبوده؛ امّا در روابط اجتماعی به ویژه در سطح بزرگان منطقه و رؤسای تیره ها و طوایف، در طول سال، دوره های میهمانی جریان داشته و غالباً شعر و کتابخوانی رایج ترین برنامه ها در ضیافت ها بوده و خانه ی برخی علماء و ادباء محلّ برگزاری جلسات شعر و ادب بوده است. در شب نشینی، همنشینی با اهل ذوق، آدمی را به شوق وامی دارد.
همنشین تو از تو به باید تا تو را عقل و دین بیفزاید
انس با کتاب و شعر بدان حدّ بوده که در شب نشینی های معمولی نیز بیشتر اوقات، کتابخوانی رواج داشته و این سنّت حتّی در بین مردان و زنان بی سواد طبقات پایین جامعه نیز با بهره مندی از سواد کودکان و نوجوانان در حال تحصیل مکتب خانه ها جاری و ساری بوده است. بدیهی است که در اجرای سنّت کتابخوانی، سطوح و متون متفاوت از ساده تا پیچیده و فنّی به کار گرفته می شده است؛ بدین ترتیب که در محافل بزرگان علم و ادب، سطح عالی و فنّی ادبیّات بحث و بررسی می شده و آثاری چون شاهنامه ی فردوسی، کلیّات سعدی، دیوان حافظ، خمسه ی نظامی، مثنوی معنوی، دیوان شمس، گلشن راز شیخ محمود شبستری، پریشان قاآنی، بهارستان جامی، ناسخ التواریخ سپهر، درّه ی نادره ي استرآبادي، منشآت های خاقانی، قائم مقام فراهانی، معتمدالدوله ی قاجار، فاضل جم و امثال آن مورد بهره برداری قرار می گرفته؛ همچنین اشعار شاعران بومی نیز نقد و بررسی می شده است. این وضع در باره ی افراد عادی و شب نشینی های معمولی، بهره مندی از کتابهای شعری و یا نثر قابل درک و فهم آنان همچون حیدر بگ، امیر ارسلان، مختارنامه، مصیّب نامه، خسرو و شیرین نظامی و دیگر آثار داستانی ساده بوده است. برنامه ی کتابخوانی و شعر خوانی در جم بدان حدّ جریانی عادی و عمومی بوده که زن و مرد بی سواد جمی نیز علاوه بر اشراف بر مطالب فراوان ادبیّات داستانی، ابیات قابل توجّهی از شاعران مختلف را در حافظه داشته اند و در خاطره ي بازماندگان آنان تا هنوز نقش بسته است. بدیهی است که محفل کتابخوانی، مستلزم درک مستمعین درخور است و استمرار این رسم، مؤیّد این مطلب است.
فهم سخن گر نکند مستمع قوّت طبع از متکلّم مجوی
فصحت میدان ارادت بیار تا بزند مرد سخنگوی،گوی[2]
از دیگر سنّتهای زیبای مردم این دیار، رسم «فال شروه» در بین زنان بوده است. زنان که در گذشته اغلبشان محروم از سواد خواندن و نوشتن بوده اند، به موجب جریان کتابخوانی در محافل و مجالس از یکسو و تجربه ی شروه خوانی و لالایی بچّه داریشان از سوی دیگر، دوبیتی های زیادی از بر داشته اند، در شب نشینی هایشان مبادرت به فال زنی با تسبیح می نموده اند که به ازای هر دانه ی مشمول فال، مصراعی از یک دوبیتی قرائت و تا آخرین دانه ی مورد نظر، دوبیتی آن به صورت کامل خوانده می شده؛ سپس با توجّه به نیّت صاحب فال، مورد بحث و بررسی قرار می گرفته است!. این سنّت منحصر، زمینه و مایه ی ادب پروری وموجب تقویت بنیه ی ادبی آنان می شده است.
4- مكتبخانه ها (مراكز آموزشي) : مكتبخانه ها (صورت درست تر آن مکتب ها)، مراكز آموزشي سنّتي بوده اند كه فصل تابستان و زمان تعطيلي مدارس، در برخي آبادي ها تا هنوز نيز تشكيل مي شوند. اين مراكز كه در بيشتر مناطق كشور وجود داشته، دو وظيفه و كاركرد اساسي داشته اند:
1- خواندن : به مفهوم يادگيري زبان عربي در حدّ روخواني قرآن و در برخي مراكز و مناطق، در حدّ فراگيري معاني واژه هاي عربي و تفسير محدود قرآن و ادعيه بوده است. همچنين؛ يادگيري زبان فارسي در سطح واژه شناسي و فهم معاني و تعابير نثري و شعري، پس از فراگيري كامل قرآن كه شامل مراثي، مقاتل، كتب پايه اي نثر فارسي و دواوين شاعران بزرگ و اشعار معمول و مرسوم شاعران ديگر مي شده است. در خلال اين دوره هاي آموزشي بسته به استعداد دانش آموزان، بسياري از اطّلاعات و دانسته هاي عمومي و معارف اسلامي نيز فرا گرفته مي شده است.
2- نوشتن : شامل يادگيري نوشتن فارسي و عربي تا حدّ خوشنويسي. اين مرحله كه پس از اتمام روخواني قرآن و همراه با فارسي خواني آغاز مي شده، شامل دو مهارت املائي و انشائي بوده است. در ادامه ي اين مرحله، مهارت خوشنويسي با گچ روان مخصوص تهيّه شده توسّط خود دانش آموزان بر روي لوح چوبي مورد تمرين و ممارست قرار مي گرفته و با تكميل اين مهارت، مرحله ي نهايي خوشنويسي با قلم نوك فلزي و مركب يا جوهر بر روي كاغذ سپري مي شده است. واضح است كه در هر دو اين مراحل، نقش استادان (ملا مكتبي ها) در تربيت شاگردان از اهميّت بالايي برخوردار بوده است.
رويكرد و كاركرد مكتبخانه ها كه صرفاً براي ارتقاء درك و فهم افراد و باز شدن دريچه هاي دانايي و طي مراحل كمالي با محوريّت آشنايي با قرآن و معارف ديني و متون و منابع ادبي بوده، زمينه هاي علم و ادب را در افراد ايجاد مي كرده است. بنا براين؛ مي توان مكتبخانه ها را به عنوان پايه هاي اصلي علم آموزي و ادب پروري در منطقه ي جم به شمار آورد.
4- عالمان و حاكمان اديب (مربّيان) :
در دفتـر زمـانه فتـد نامش از قـلم هر ملّتی که مردم صاحب قلم نداشت[3] !
از آن جا كه به مصداق « شَرَفُ المَكانِ بِالمَكين»؛ اعتبار هر مكان به ساكنان آن است؛ شهرت جم در دو سده ي اخير، مرهون وجود عالمان و حاكمان محلّي اديب ادب دوست و ادب پرور بوده است. به بيان ديگر، يكي از عوامل گرايش و رشد ادب و ادبيّات در جم، عالمان اديب و اديبان حاكم بوده است. از دوره ي فرمانروايي ملامحمّد تقي اوّل كه خود اهل علم و سواد بوده تا احمد خان به عنوان آخرين حاكم محلّي كه از وي دوبيتي هايي باقي مانده است، همگي علاوه بر دارا بودن بينش ادبي، از گرايش ادب پروري نيز برخوردار بوده اند. اوج اين زمينه در دوران حكمراني محمّد علي خان پريشان كه با ايجاد مكتبخانه هاي عمومي و برگزاري مراسم آييني روضه خواني و تعزيه گرداني نقطه ي عطفي در تاريخ جم ايجاد گرديد، قابل توجّه است. همچنين؛ وجود افراد علم گرا و ادب پروري كه به قول سعدي وجود شان مثال زر طلی است؛ مانند حاج حسين خان، حاج مظفر بزرگ، زكي (در كنار حاكم ادب دوست علي اكبر خان)، حاج بابا جمرتبه، حاج اكبر، حاج علي صداقت، ريزي، عبدالله كامران، حمزه بهادري و ... زمينه ها و فرصتهاي مناسبي براي رشد علم و ادب در جم بوده است.
در چنين شرايطي؛ محضر عالماني چون فاضل جمي، ميرزا عبد الباقي، حاج عبد الله خان، حاج شيخ محمّد تقي (حاج آقا)، حاج شيخ اسدالله مظفّري، حاج شيخ محمّد حسين، سيّد اسدالله خليلي، حاج شيخ محمّد شفيع محسني، شيخ عبدالحسين، شيخ حسين صافي، شيخ علي انصاري، شيخ اسدالله عندليب، سيّد جلال سجادي زاده، شيخ محمّد تقي راستين و ... موقعيّت مساعدي براي رشد آگاهي علمي و گرايش به ادب و دانايي فراهم مي آورده است. گفتار ملك الشعراء بهار، مؤيّد نقش مؤثّر استادان عالِم است؛
برِ استاد رو و خدمت استاد پذیر تا که درهر‌هنروعلم شوی مرد تمام!
ب ) وراثت :وراثت، عبارت است از انتقال صفات و خصوصيات موجودات زنده از يك نسل به نسل ديگر.قرآن كريم در زمينه ي تفاوت هاي موجودات از جمله انسان ها خاطر نشان نموده است: «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بَيْضٌ وَ حُمُرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابِيبُ سُودٌ - وَ مِنَ النّاسِ وَ الدَّوابِ وَ الأَنْعامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ کَذلِکَ اِنَّما يَخْشَي اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ اِنَّ اللهَ عَزيزٌ غَفُورٌ»[4] : «آيا نديدى كه خدا باران را از آسمان فرود آورد و با آن انواع ميوه هاى گوناگون و رنگارنگ پديد آورديم؟ و از برخى كوه ها، راه ها [و رگه هاى] سپيد و گلگون به رنگ هاى مختلف و سياه پر رنگ [آفريديم] و از اصناف مردم و اجناس جنبندگان و حيوانات نيز به رنگ هاى مختلف آفريد؛ همين گونه بندگان هم مختلفند و از ميان اصناف بندگان تنها مردمان عالم و دانا مطيع و خدا ترسند و البته خدا عزيز و توانا و بخشنده گناهان است.»
همچنين در مورد گروههاي انساني و شناخت همديگر و ملاك برتري را متذكّر گرديده است: «يا اَيُّهَاالنّاسُ اِنّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ اُنْثي وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوبَاً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَاللهِ اَتْقيكُمْ اِنَّ اللهَ عَليمٌ خَبيرٌ ». (اي مردم ما همه شما را نخست از مرد و زني آفريديم و آنگاه شعبه هاي بسيار و فرق مختلف گردانيديم تا قرب و بعد نژاد و نسب يكديگر را بشناسيد و بدانيد كه اصل و نسب و نژاد مايه افتخار نيست بلكه بزرگوارترين شما نزد خدا با تقوا ترين شما هستند[5]).
در آيه ي ديگرى نيز اختلاف زبان ها و رنگ هاى انسان ها را از آيات خدا قلمداد مي کند: « وَ مِنْ آياتِهِ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسَنَتَکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ اِنَّ فِي ذلِکَ لآياتٍ لِلْعالَمِينَ»[6] : «و يكى از آيات قدرت الهى، خلقت آسمان ها و زمين است و يكى ديگر، اختلاف زبان ها و رنگ ها شما آدميان، كه در اين امور نيز ادله ي صنع و حكمت حق براى دانشمندان عالم آشكار است.»
ويژگي هاي ذاتي و نژادي ( اعم از جسماني، عقلي، اخلاقي) در يك منطقه نسبت به مناطق ديگر، از جمله مواردي است كه در بررسي روانشاسي افراد و گروهها و اجتماعات، مورد دقّت و تأمّل قرار گرفته است. يافته هاي علمي بشر از طريق بررسي DNA حاكي از تأثيرات ژنتيكي بر يادگيري و پيشرفت علمي و تحصيلي است. در علم روانشناسي، نظريّه ي غريزه گراها مبني بر تعبيه ي همه ي خصوصيّات و ويژگي هاي آدمي در ژن ها و صرفاً بروز و ظهور آنها در دوران زندگي، اهميّت حمل گنجينه ي صفات ارگانيسم را مي رساند كه در تقابل با انديشه ي كاركرد گراهاست!. حکیم طوس در باره ی هنر، گوهر و نژاد چنین گوید :
سه چیز است هر سه به بد اندر است هنر با نژاد است و با گوهر است!
نـژاد کسی دیـده ای بی هنـر ؟ هنر کی بـود تا نباشد گهـر![7]
البتّه؛ يكي از عوامل مؤثّر در ايجاد و دوام ژن هاي غالب، باز، محيط زندگي است. بدين ترتيب كه اثرات محيطي در طول زمان موجب تقويت ژن هاي خاصّي مي شود كه به تدريج در ساكنان يك منطقه و ناحيه تجلّي مي يابد. فشردگي سلولهاي پوستي سياه پوستان، تقويت حافظه ي ساكنان نواحي معتدل و نمونه هاي مشابه، از تأثيرات دراز مدت محيطي است كه به صورت ژن غالب بروز و ظهور يافته است.
ساكنان منطقه ي جم نيز به شاخصه ها و برجستگي هايي در زمينه هاي فرهنگي و هنري از قبيل بالا بودن ضريب هوشي (IQ) و ذوق و طبع ادبي، در سطح استان بوشهر و ديگر مناطق مورد شناخت، معروف و مشهورند. اين ويژگي ها ارثي است و شامل اغلب مردم اين ناحيه مي گردد؛ هر چند كه ممكن است ريشه ي اين ويژگي ها به خصوصيّات محيطي برگردد.
گفتمش چون طبع من قدّ تو موزون است گفت طبع موزون تو هم از قدّ موزون من است[8]!
[کد خبر:AJ3404]
دیدگاه‌ها
خوراک‌خوان (آراس‌اس) دیدگاه‌های این محتوا