صنعت گردشگري، تركيبي از خدمات مختلف تامين كنندگان است كه شامل مشاركت و بهم وابستگي هاي داخلي زيادي بين بخشهاي سازمان و افراد مرتبط مي باشد. همچنين صنعت گردشگري يك صنعت پويا و در حال تغيير و آسيب پذير است كه دائما توسط عوامل محيطي مختلفي تحت تاثير قرار مي گيرد. براي درك و پيش بيني و پاسخ به اين تغييرات، اين صنعت نياز به جمع آوري اطلاعات بسيار و پردازش و به اشتراك گذاري آنها دارد. بنابراين در اين بخش نياز زيادي به خلاقيت و نوآوري پيوسته وجود دارد.

توانایی خلق، توزیع و بهره برداری از داراییهای دانشی یکی از مهمترین عوامل حیاتی موفقیت در بخشهای خصوصی و عمومی خواهد بود. در سراسر جهان خصوصا در کشورهای پیشرفته، اقتصاد مبتنی بر کالا به اقتصاد مبتنی بر توسعه دانش، نوآوری و تجاری سازی انتقال یافته است. گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع صادراتی از این الگوی انتقالی مستثنی نیست چه در بخش عمومی و چه در سطح مدیریت محلی، استراتژیهای مدیریت دانش برای اطمینان از کسب مزیت رقابتی بلند مدت مورد نیاز هستند.

این موضوع نشان می دهد که صنعت گردشگری نیاز به طراحان و مدیرانی برای بکارگیری داراییهای دانشی جمع آوری شده در مقصد همراه با بدنه دانش توسعه داده شده توسط پژوهشگران و دولتها دارد تا بتواند بقای خود را حفظ کرده و در بازارهای جهانی موفق باشد. بکارگیری مفاهیم توسعه پایدار، نخستین مثال از دشواری انتشار دانش آکادمیک در صنعت گردشگری می باشد. تحقیقات در زمینه توسعه پایدار از دهه 1980 به صورت تصاعدی افزایش داشته است در عین حال پذیرش و کاربرد این تحقیقات از سوی صاحبان صنعت گردشگری مورد تردید قرار گرفته است.

خلق و به اشتراک گذاری دانش در سازمان های گردشگری

به اشتراک گذاری دانش زمانی رخ می دهد که فردی تمایل به توزیع ، بدست آوردن و رد و تبادل دانش باشد. اشتراک گذاری دانش را بصورت " تبادل دانش از منبعی دور که مخاطب از آن آموخته و به کار گرفته است" تعبیر کرده است. وبلاگها به عنوان یکی از روشهای عمده اشتراک دانش مشاهده می شوند. اخیرا برای مسافران شبکه های اجتماعی آنلاین ابزاری مهم برای بدست آوری دانش شده اند. در زمینه سفر ، مشخص شد که حمایت اجتماعی یک دلیل مناسب برای شرکت در گروه های آنلاین است.

اغلب توریست ها کمک به دیگران را به عنوان دلیلی مهم در اشتراک گذاری تجاربشان مورد توجه قرار می دهند. علاوه بر این ، گردشگران تمایل دارند که دانش خود را بصورت آنلاین به اشتراک بگذارند زیرا میخواهند از انتخاب محصولات و خدمات نادرست توسط دیگران جلوگیری کنند. در صنعت گردشگری، شبکه سازی و اتصال بین همه ذی نفعان برای انتقال دانش مورد نیاز می باشد تا اطمینان حاصل شود که هر نهاد مستقل در این صنعت با یک زبان مشترک صحبت خواهد کرد.

خلق و بکارگیری دانش جدید برای نوآوری و توسعه محصولات و کسب مزیت رقابتی در صنعت گردشگری حیاتی است. در بسیاری از صنایع مانند صنایع مادر، انتقال دانش بدلیل ارتباط محکم و تنگاتنگ بین محققان و صنعت به شکل رسمی و دارای قالب مشخص صورت می گیرد ولی در صنعت گردشگری این چنین نیست.

اطلاعات و دانش مورد نیاز در بخش گردشگری

دانش مورد نیاز برای مدیریت گردشگری را می توان به شرح زیر شناسایی کرد:
1- دانش برای افزایش مدت بازدید
2- دانش برای مدیریت و محافظت از طبیعت
3- دانش برای مدیریت هزینه ها
4- دانش برای مدیریت فصل ها و زمانهای اوج فروش و برعکس
5- دانش برای جذب گردشگر بیشتر
6- دانش برای آموزش افراد و کارکنان
7- دانش برای استفاده از منابع تاریخی-فرهنگی و حفاظت از آنها
8- دانش مورد نیاز برای ارتقای فرهنگی ساکنین جهت استقبال از گردشگران
9- دانش برای جذب سرمایه گذاری مالی
10- دانش در مورد علائق، ترجیحات، شکایات و سطح رضایت گردشگران
11- دانش برای گسترش امکانات گردشگران
12- دانش برای تنظیمات راهبردی هماهنگ با تغییرات محیطی
13- دانش برای هماهنگی بین سازمانهای دولتی و محیط های عمومی
14- دانش مورد نیاز در رابطه با تجربیات، وقایع، عملکردهای سنتی و محدودیت های فرهنگی

همچنین دانش مورد نیاز برای گردشگران و دسترسی به اطلاعات توسط آنها بشرح زیر است:

1- دانش جهت آگاهی از اطلاعات گردشگران و اصلاح اطلاعات در مورد آنها از طریق اینترنت
2- دانش در مورد ایجاد و بهره برداری از مراکز گردشگری
3- دانش در مورد نقشه ها و علائم در جاده های مسیر مراکز گردشگری
4- دانش در مورد صنعت گردشگری
5- دانش جهت ارائه جزئیات اطلاعات در مورد مکان گردشگری، مراکز خدماتی راهنما و ارائه دهنده اطلاعات در مورد مکان های گردشگری
6- دانش در مورد راهبرد تبلیغات و آگهی در گردشگری
عملیاتی که در سیستم مدیریت دانش انجام می شود عبارت خواهد بود از: شناسایی دانش، کسب دانش، انتخاب دانش، ذخیره دانش، تسهیم دانش، بکار بردن دانش، ایجاد دانش جدید و فروش دانش.

در نهایت صنعت گردشگری از طریق ارتباط نزدیکش با بسیاری از صنایع نظیر وسایل راحتی و مقتضیات محیطی، حمل و نقل، خرید/خرده فروشی و ... سهم مهمی و قابل توجهی در توسعه اقتصادی دارد. طبق بررسی های بعمل آمده دانش به عنوان یکی از مهمترین عوامل کسب مزیت رقابتی و بقای سازمانها در تمامی صنایع مطرح است و صنعت گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نیست.

با اینکه تاکنون به نسبت سایر صنایع تحقیقات اندکی در زمینه مدیریت دانش در حوزه گردشگری و توریسم صورت گرفته است اما با توجه به اهمیت روزافزون مدیریت دانش و نقش آن در رونق این صنعت، هم اکنون تحقیقات در این حوزه مورد اقبال بیشتری قرار گرفته است. با توجه به ماهیت و اهمیت دانش و اطلاعات برای این صنعت و گردشگران، باید برنامه ای منجسم و مدون برای مدیریت دانش در این سازمانها، هم در سطح عمومی و هم محلی صورت گیرد. در این میان شبکه های اجتماعی نیز در انتقال و اشتراک دانش و تجربیات کارکنان این سازمانها و گردشگران نیز نقش بسزایی دارد.

منابع
1. Sigala, Marianna, and Kalotina Chalkiti. "Knowledge management, social media and employee creativity." International Journal of Hospitality Management 45 (2015): 44-58.
2. Meihami, Bahram, and Hussein Meihami. "Knowledge Management a way to gain a competitive advantage in firms (evidence of manufacturing companies)." International Letters of Social and Humanistic Sciences 3 (2014): 80-91.
3. Birasnav, M. "Knowledge management and organizational performance in the service industry: The role of transformational leadership beyond the effects of transactional leadership." Journal of Business Research 67, no. 8 (2014): 1622-1629.
4. Xiao, Honggen. "Towards a research agenda for knowledge management in tourism." Tourism and Hospitality Planning & Development 3, no. 2 (2006): 143-157.
5. Hallin, Carina Antonia, and Einar Marnburg. "Knowledge management in the hospitality industry: A review of empirical research." Tourism Management 29, no. 2 (2008): 366-381.
6. Ruhanen, Lisa. "Progressing the sustainability debate: A knowledge management approach to sustainable tourism planning." Current issues in tourism 11, no. 5 (2008): 429-455.
7. Bilgihan, Anil, Albert Barreda, Fevzi Okumus, and Khaldoon Nusair. "Consumer perception of knowledge-sharing in travel-related Online Social Networks." Tourism Management 52 (2016): 287-296.
8. Haukkamaa, Jussi, Pia Yliräisänen-Seppänen, and Eija Timonen. "Characteristics of value co-creation in a learning environment by service design and service-dominant logic frameworks." In ServDes. 2010 Second Nordic Conference on Service Design and Service Innovation. 2010.
9. Ruhanen, Lisa. "Progressing the sustainability debate: A knowledge management approach to sustainable tourism planning." Current issues in tourism 11, no. 5 (2008): 429-455.
10. موسی خانی, محمد؛ امیر عباس علیزاده طبری و شهرزاد فاطمی، ۱۳۸۹، مدیریت و انتقال دانش در صنعت توریسم، اولین کنفرانس بین المللی

خلیج فارس