آینه جم - امید شهیدی: شوراهای شهر و روستا  به عنوان یکی از ابزار های تحقق تمرکز زدایی قدرت و ایجاد مشارکت شهروندان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پیش بینی شده است. متاسفانه تا سال 1377 به دلایل مختلف مجالی برای اجرای این اصل قانون اساسی پیدا نشده بود. با روی کار آمدن دولت اصلاحات در خرداد 76 و ایجاد جنب و جوش در جامعه مدنی و رونق گرفتن مطبوعات، افزایش مطالبات مردمی برای مشارکت بیشتر در امور جامعه، اولین دوره انتخابات شوراها برگزار گردید.

پس از گذشت 4 دوره از تجربه انتخابات شوراهای شهر و روستا و دیدن عملکرد و تاثیرگذاری آن در امور شهری، عمرانی، فرهنگی و... تجربیاتی حاصل آمده که هم جامعه مدنی و هم مردم به عنوان انتخاب کنندگان باید برای ارتقای جایگاه شوراها و حضور فعالتر و موثرتر آنان در عرصه نظارت بر امور شهری در انتخابات آینده مدنظر قرار دهند.

چند ماهی بیشتر تا انتخابات شوراها باقی نمانده، اما متاسفانه این انتخابات با همه اهمیتش در سایه سیاسی ترین انتخابات کشور یعنی انتخابات ریاست جمهوری مغفول مانده و کمتر در مورد آن صحبت می شود. در این جا قصد ندارم عملکرد شورای شهر بوشهر را به نقد بکشم که البته در این مورد بسیار گفته اند و نوشته اند و خوانده ایم، بلکه مقصود طرح این سوال است که به عنوان شهروندان بوشهری روش ها و معیار انتخاب هایمان در شوراها تاکنون درست بوده است؟ اگر ناکارامدی در شورا و شهرداری وجود دارد تا چه اندازه خودمان با شیوه انتخاب مان آن را به وجود آورده ایم؟

سال هاست به اذعان همگان، بی برنامگی و شلختگی شاخصه ی اصلی مدیریت شهری در بوشهر بوده و این مخصوص این دوره یا آن دوره یا این شهردار و آن شهردار نیست. نمود عینی این شلختگی را همگان می توانند در مسدود شدن چندین ماهه میدان انقلاب و مسیر های منتهی با آن ببینند. سال هاست همیشه فصل زمستان که بهار شهروندان بوشهر است با بهم ریختن چهره شهر و آغاز نابهنگام پروژه های شهری فدای قدم میهمانان نوروزی می شود، و دریغ از تدبیری از سمت شورای شهر.

باری چه بگوییم که از ماست که بر ماست... بیایید به نحوه انتخاب خود در انتخابات شوراها نگاهی کنیم و اگر اشتباهی از طرف ما به عنوان انتخاب کنندگان بوده، در جهت رفع و اصلاح آن بکوشیم. سوالاتی در این زمینه مطرح است: اگر به جای نگاه فامیلی و قبیله ای، نگاه تخصصی به انتخاب مان داشتیم آیا شورای قوی تری تشکیل نمی شد؟ آیا اگر به جای انتخاب برخی بازنشسته های خسته، جوانان متخصص را  انتخاب می کردیم آنان وقت و انرژی بیشتری برای فعالیت در شورا نداشتند؟ آیا هنگام انتخاب برخی ورزشکاران تیم ملی که  از روی عکس ورزشی شان انتخاب شان کردیم نباید به تخصص و توانایی هایش هم نگاهی می کردیم؟

اگر کسی در زمینه ی هنر یا ورزش نخبه است قابل احترام است، او می تواند در زمینه تخصصی خود به هیئت های ورزشی یا امور فرهنگی کمک شایان کند. انتخاب این فرد به عنوان عضو شورا نه تنها به کارگیری او در زمیه غیرتخصصی است بلکه جامعه را از ظرفیت و پتانسیل این ورزشکار یا هنرمند در زمینه تخصصی خودش نیز محروم می کند. جای عباس جدیدی ها و علیرضا دبیرها تشک کشتی است، جایی که بتوانند ورزشکاران حرفه ای تربیت کنند نه صندلی شورای شهر.

این معضلی است که نه تنها در بوشهر که حتی در شهرهای بزرگ هم گریبان شوراها گرفته است. در دوره اول انتخابات شورای شهر تهران آن چنان ترکیب شورا از سیاسیون پر شد که رویکرد غیر فنی و یکجانبه گرایی سیاسی، شورا را به انحلال کشاند. شاید اگر از همان ابتدا نهاد تحزب در پایتخت به جای معرفی چهرهای سیاسی، چهرهای فنی و تخصصی خود را به مردم معرفی می کرد، مردم بعد از آن تجربه ناموفق و دلزدگی از آن رویکرد سیاسی، روی به انتخاب های پوپولیستی نمی آوردند. آن هم پوپولیستی ترین انتخاب ممکن یعنی انتخاب از روی مدال ها وسوابق و تیپ ورزشی... .

این انتخاب های پوپولیستی در دوره های بعدی شورا نیز ادامه یافته و می رود تا اصل تخصص را به کلی به محاق ببرد. فارغ از آنکه چه کسی در این فرایند مقصر است احزاب، مردم یا قانون انتخابات، امروز وظیفه جامعه مدنی خصوصا مطبوعات، آگاه سازی توده های مردم جهت انتخاب صحیح با رعایت اصل تخصص مرتبط با مدیریت چند وجهی مدیریت شهری است. وقتی یک متخصص را انتخاب کنیم می توانیم او را در زمینه ی تخصص خودش مورد سوال و خطاب قرار دهیم. بطور مثال ما نمی توانیم یک فوتبالیست را برای طرح وسط میدان انقلاب مورد سوال قرار دهیم، اما اگر بجای او یک دانش آموخته رشته عمران یا معماری بر صندلی شورا نشسته بود این سوال قابل طرح بود.

یکی دیگر از آسیب های عدم تخصص گرایی در شوراها، ناکارمدی و وارونه عمل کردن اعضا غیرتخصصی در برخورد با فساد است. در مواردی که موضوع پیگیری فسادی مطرح می شود به جای آن که به نقش نظارتی خود عمل کنند تمام قد و بدون بررسی کافی، وجود فساد را انکار می کنند. این مطب از آن جا نشئت می گیرد که متاسفانه اعضا غیر تخصصی شورا بدلیل نداشتن آگاهی های کافی در زمینه های حقوقی و نظارتی مجبور به جا گرفتن در دسته بندی های سیاسی می شوند و از آن جا که در این امر هم کم تجربه هستند دلبستگی به یک تفکر سیاسی را به معنای نادیده گرفتن تخلفات، تفسیر کرده و از این طریق نیز حق نظارت مردم پایمال می شود.

امیدواریم با آگاه سازی جامعه در زمینه جایگاه و نقش شوراها که از طریق مطبوعات و رسانه ها و نخبگان به عمل می آید، شاهد انتخاب شورایی باشیم که خصوصا در زمینه های مربوط به  امور شهری تخصص کافی داشته باشد و بتواند با انتخاب شهردار کارآمد، نظارت کافی و ارائه طرح های توسعه ای، امی رو به جلو در شهر بردارند.

**خلیج فارس

نوشتن دیدگاه