آینه جم- حجت عبداللهیپور
گردشگری از صنایع اقتصادمحوری است که تأثیر زیادی بر دیگر فعالیت‌های اقتصادی مانند کشاورزی، صنعت و... دارد. از همین‌رو، کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته اقتصاد خود را با استفاده از ظرفیت این صنعت درآمدزا رشد داده‌اند تا جایی که در بعضی از این کشورها به کمک این صنعت به توسعه پایدار دست یافته‌اند.
در این کشورها گردشگری به‌عنوان یک عامل مهم توسعه اجتماعی و اقتصادی در تعامل با محیط زیست، نقش بی‌بدیلی را در ایجاد اشتغال، درآمدزایی و ارزآوری و تحرک‌بخشی جوامع کوچک و محلی بازی کرده است و از آن در رشد اقتصادی خود به طور هدفمندی بهره گرفته‌اند. در این بین، اما ایران با وجود برخورداری از جاذبه‌های بدیع فرهنگی و طبیعی و آثار منحصربه‌فرد باستانی، نتوانسته از این ظرفیت‌های مستعدی که در اختیار دارد، به نحو مطلوبی در درآمدزایی و جذب گردشگران استفاده کند و در این زمینه دارای تراز منفی است و همچنان از کشورهای آسیای جنوبی عقب افتاده است.
این در حالی است که ایران با تعریف ساز و کار مدون به‌راحتی می‌تواند با استفاده از وجه تاریخی و تمدنی و جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی و به‌روزسازی ساختار گردشگری خود، بستر مناسبت‌تری را برای ورود جهانگردان و گردشگران به کشور مهیا کند. با توجه به اینکه ایران یکی از کشورهای تاریخی خاورمیانه است که چهار فصل را داراست، ظرفیتی بی‌بدیل برای رفتن به سمت و سوی اکوتوریسم یا بوم‌گردشگری یا طبیعت‌گردی را در اختیار دارد.
در برخی از نقاط این کشور نظیر استان بوشهر، جاذبه‌های طبیعی چشم‌نوازی وجود دارد که سیر در آن و تماشای شگفتی‌هایش برای گردشگران و جهانگردان تازگی دارد. از جمله این زیبایی‌ها می‌توان به جنگل‌های نایبند اشاره کرد که در نیمه دوم سال؛ یعنی فصل‌های پاییز و زمستان در جغرافیای خو پذیرنده پرندگان مهاجر و آبزی و کنارآبزی و جانوران و زیسمندان منحصربه‌فرد است. بدون تردید وجود گونه‌های مختلف پرندگانی نظیر كوكوی معمولی و خالدار، یلوه نوك سبز و یلوه خالدار، طاووسك، اردك سرسبز و اردك نوك پهن، آبچلیك دودی و آوازخوان، زرده پره كوهی، گلوآبی، سینه سرخ ایرانی، سار صورتی، سسك سرسیاه، سسك سردودی، حواصیل ارغوانی، حواصیل سبز، لك لك سفید، اكراس سیاه، چكاوك كوچك، چكاوك طوقی، فلامینگو و... در این اکوسیستم غنی و باطروات فرصتی است برای طبیعت‌گردی و پرنده‌نگری.
این جنگل انبوه با چشم‌اندازهای بی‌نظیر در پارک ملی نایبند در همسایگی صنعت نفت و گاز در عسلویه واقع شده‌است. اکوسیستمی که مملو از درختان پرخاصیت حرا و سازگار با اقلیم جنوب است و این پتانسل را دارد که بخشی از آن به پارک پرنده‌نگری تبدیل شود؛ امکانی که گردشگری این منطقه را به سوی گردشگری سبز و در تعامل با محیط زیست سوق می‌دهد.
پرنده‌نگری را که یکی جاذبه‌های گردشگری شناخته می‌شود و نقش پررنگی در توسعه گردشگری سبز و بروز رفتارهایی مثبت از سوی گردشگران در حفظ زیست و طبیعت یک منطقه بازی می‌کند، می‌توان با کمترین سازه و دخل و تصرف در بخشی از جنگل حرای نایبند فعال کرد. این نوع گردشگری که زیرشاخه طبیعت‌گردی به شمار می‌رود، در این نقطه از کشور همچنان در کش و قوس اما و اگرها و سهل‌انگاری‌های برنامه‌ریزان گردشگری و محیط زیست استان سرگردان مانده است.
این در حالی است که در این منطقه صنعتی که آلودگی‌های صنعتی و حرارتی زیست‌بوم و اکوسیستم‌های منحصربه‌فردش را در تهدید جدی قرار داده، با روی آوردن و اشاعۀ گردشگری سبز می‌توان صنایع آلاینده مستقر در آن را نیز به سمت سبز شدن و بی‌خطر بودن سوق داد. صنایعی که اغلب ادعای سبز بودن دارند یا واقعاً با استفاده از فناوری‌های جدید و نو به دنبال هدایت و استفاده بهینه از گازهای سوزنده و مضر در دیگر بخش‌ها و رسیدن به عنوان صنعت سبز هستند، میتوانند در ایجاد سایت یا ایستگاه پرنده‌نگری در جنگل‌های حرای نایبند در راستای مسئولیت‌های اجتماعی که در برابر جوامع پیرامونی خود دارند، مؤثر ظاهر شوند.
البته برای ایجاد ایستگاه‌ها یا سایت‌های پرنده‌نگری که همان پارک‌های فانتزی محسوب می‌شوند، قوانین و الزاماتی وجود دارد که بایستی در اکوسیستم بی‌بدیل جنگل‌های حرای نایبند که علاوه بر جای دادن پرندگان آبزی و کنارآبزی و مهاجر گوناگون در پهنه خود، گونه‌های گیاهی و جانوری متنوعی را دارد، لحاظ شود.
بدون‌تردید استقرار قاعده‌مند ایستگاه‌های پرنده‌نگری در این جنگل انبوه و پرطراوت، ضمن اینکه گردشگران طبیعت‌گرد را که شمار آن‌ها اندک هم نیست، به سمت این منطقه صنعتی در ایام معتدل سال می‌کشاند، بلکه سطح آگاهی بازدیدکنندگان نیز با توضیح پرنده‌نگرها و تورلیدرهای محلی و ملی درباره پرندگان، نحوه زندگی، زیستگاه، جوجهآوری، اهمیت حفاظت و حمایت از زیستگاه‌های طبیعی افزایش خواهد یافت و این به خودی خود بستر مناسب را برای توسعه پایدار آن منطقه فراهم می‌کند؛ زیرا تمام رفتار گردشگران و طبیعتگردان به سمت بازدیدی در تعامل با محیط زیست و حمایت‌کننده از آن هدایت می‌شود.
آن‌ها در ایستگاه‌های پرنده‌نگری که با کمترین دخل و تصرف و آلودگی صوتی در زیستگاه طبیعی پرندگان در نقاط مستعد و مكان‌های خاص و دور از دسترس همگان و آرام ساخته شده‌اند، بدون هیچ‌گونه مزاحمت و سر و صدایی فقط به تماشای پرندگان می‌پردازند و گاه از آن‌ها عکسبرداری می‌کنند؛ چون پرنده‌نگری نوعی گردشگری است که فقط در تماشای پرندگان از روی لذت در طبیعت خلاصه می‌شود. کاری که برای بیشتر مردم و گروه‌های سنی هیجان دارد، آن‌ها در قالب تورهای کنترل‌شده و آموزش‌دیده به این سایت‌ها ورود می‌کنند و این بار از لنز دوربین یا چشم‌های خود زیست گونه‌های منحصربه‌فرد پرندگان را به نظاره می‌نشینند.
بدون‌تردید فعال شدن توریسم پرنده‌نگری در کنار توسعه گردشگری سبز و هموار شدن مسیر توسعه پایدار جنوب استان، برای جوامع محلی این منطقه که شمار قابل‌توجهی جوانان بیکار را در خود جای داده، نیز راهگشار و درآمدزاست. با ایجاد منطقه توریستی و تأمین نیازمندی‌های توریست‌ها اعم از اقامت‌‌گاه‌های بومگردی، بازارها، فروشگاه‌ها، رستوران‌هایی با غذاهای محلی و ایرانی، دیگر زیرساخت‌های تفریحی و رفاهی و... که عناصر ثانویه در گردشگری هستند، می‌توان تعدادی از جوانان جنوب استان را که راهی به صنعت پیدا نکرده‌اند، مشغول به کار و به تحرک و اقتصاد جوامع محلی و روستایی این منطقه کمک کرد.
با توجه به اینکه استان بوشهر در 10 سال اخیر تمام همت خود را به کار گرفته تا شاخه‌های مختلف گردشگری را در روستاها و شهرهای مستعد خود فعال کند و بدین‌طریق با جذب حداکثری گردشگران در ایام خوش آب و هوای سال به اقتصاد و توسعه پایدار استان توان بیشتری بدهد، ترویج گردشگری سبز که نقش بزرگی در حفظ محیط زیست و زیستمندان و متعلقاتش بازی می‌کند، راهکاری کارآمد برای پویاکردن جوامع محلی و روستایی، اشتغالزایی، کاهش بیکاری و آسیب‌های اجتماعی و ... محسوب می‌شود که می‌بایست در برنامه‌ها و اولویت‌های دستگاه‌های مرتبط و متولی مثل اداره‌کل میراث فرهنگی استان بوشهر و... گنجانده شود.
واضح است که دارایی‌ها و ظرفیت‌های این‌چنینی عسلویه در حوزه گردشگری تحت تأثیر صنعت عظیم نفت و گاز، در این سال‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته و عمده درآمد این منطقه صرفاً به حوزه انرژی عطف داده شده است، این در حالی است که گنجینه‌های خاموش اما گشاینده و پربرکتی در آن وجود دارد که بنا به دلایل نامعلوم و سوءمدیریت‌ها مورد غفلت واقع شده‌اند و به‌عنوان تکه‌های گمشده درآمده‌اند. طبیعتاً با استفاده از فناوری و دانش گردشگری می‌توان گام‌های استواری در توسعه انواع گردشگری این منطقه اعم از گردشگری صنعتی و اکوتوریسم و پرنده‌نگری برداشت و به اقتصاد جوامع روستایی آن کمک زیادی کرد و جلوی مهاجرت جوانان را از روستاها به شهرها و خالی شدن روستاها گرفت.
[کد خبر:AJ45966]
